گزارش اختصاصی از وضعیت پناهجویان و پناهندگان ایرانی در ترکیه

شماری از پناهجویان و پناهندگان ایرانی در ترکیه، به‌ مناسبت «روز جهانی پناهندگان» (20 ژوئن) در مصاحبه با «العربیه فارسی»، از بحران‌هایی که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، خبر دادند و ابراز امیدواری کردند که آزادی‌خواهان، کنشگران، وکلا، نهادها و سازمان‌های مدافع حقوق بشر غیرانتفاعی و بین‌المللی بتوانند با همکاری با یکدیگر برای نجات آنها از ترکیه و اسکان مجدد آنها در کشورهای دموکراتیک چاره‌ای بیندیشند.

ترکیه، با توجه به اینکه با ایران هم‌مرز و تنها پل زمینی میان این کشور و جهان آزاد است، از موقعیتی ویژه برخوردار است، به‌طوری که هزاران ایرانی معترض به وضعیت ناگوار سیاسی و اجتماعیِ کشور خود، در این کشور تقاضای پناهندگی کرده‌اند. این پناهجویان و پناهندگان به‌طور روزمره با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند. طی چند سال اخیر، با سلب مسئولیت از کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد و انتقال پرونده‌های پناهندگی به اداره مهاجرت ترکیه، مشکلات پناهجویان و پناهندگان ایرانی در این کشور صدچندان شده است.

برخورد سلیقه‌ای با پرونده‌ها

سیروان منصوری، 43 ساله، عضو «فدراسیون بین‌المللی روزنامه‌نگاران» و مدیر وبسایت پناهندگی «هانا»، به «العربیه فارسی» گفت که اوضاع در کشور ترکیه به حد بحرانی رسیده است.

بعد از آنکه در اواخر سال 2018، کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل بخش زیادی از امورات خود را به اداره مهاجرت ترکیه محول کرد، تمرکز از روی پناهندگان ایرانی مخصوصا در بخش تعیین کشور برداشته شد، و ترکیه شاهد ترافیک سنگین پناهندگان ایرانی بوده است.

به گفته منصوری: «اداره مهاجرت ترکیه با برخورد سلیقه‌ای با پرونده‌ها، بسیاری از پرونده‌هایی را که حتی از کمیساریا قبولی داشته‌اند رد کرده، و به بسیاری نامه ترک خاک و دیپورت داده است. فشارهای فزاینده از طرف اداره مهاجرت و دولت ترکیه سیستماتیک است، و این کشور در زمینه پناهجویی و پناهندگی، قوانین بین‌المللی و کنوانسیون ژنو را نقض کرده است.»

او افزود: «خود بنده با وجود قبولی و اینکه تاکنون دو بار در سال‌های 2016 و 2019 برای تعیین کشور مصاحبه شده‌ام، اما هنوز کشوری برای من تعیین نشده است.»

تاثیر به قدرت رسیدن دونالد ترامپ

امین خواله، 44 ساله، پناهجوی کُرد ایرانی که به همراه خانواده‌اش در شهر وان زندگی می‌کند، به «العربیه فارسی» گفت که با وجود اینکه شش سال است به‌عنوان پناهنده کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل ترکیه در مصاحبه قبول شده است، و پرونده او و خانواده‌اش جهت اسکان در کشور ثالث به بخش کشوری انتقال یافته است، تاکنون اقدامی جهت انتقال و اسکان آنها صورت نگرفته است.

خواله بر تاثیر به قدرت رسیدن دونالد ترامپ رئیس جمهوری پیشین آمریکا بر وضعیت پناهجویان ایرانی در ترکیه تاکید کرد. به گفته وی: «شایان ذکر است که در سال 2016 کشور آمریکا به ما پیشنهاد گردید، که با روی کار آمدن دولت آقای ترامپ و تعلیق ایرانیان جهت مسافرت به این کشور، پرونده ما مجددا به وضعیت راکد برگشته، و پس از سپتامبر 2018 و انتقال وظایف کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به اداره مهاجرت کشور ترکیه، وضعیت ما به صورت کلی در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته، و با قطع بیمه درمانی پناهندگان و به انزوا راندن پناهندگان ایرانی، در واقع ما را بطرف مرگ و ناامیدی تدریجی سوق می‌دهند.»

اجازه کار

حمید کعبی العامری، 51 ساله، پناهجوی عرب ایرانی که از سال 2013 در ترکیه زندگی می‌کند، به «العربیه فارسی» گفت که با وجود اینکه از بیماری دیابت رنج می‌برد، هیچ‌گونه حمایتی از او و خانواده‌اش نمی‌شود، و خودش و اعضای خانواده‌اش دچار بیماری‌های روحی و روانی شده‌اند.

کعبی به مشکل نبود اجازه کار برای پناهندگان اشاره کرد و گفت: «به دلیل عدم اجازه کار و جریمه شدن نمی‌توان به مراجع قانونی و پلیس برای احقاق حق مراجعه کرد. در صورت وقوع حادثه در محل کار، فاقد هرگونه بیمه درمانی خواهیم بود، و در صورت شکایت یا مطالبه حقوق قانونی، در معرض جریمه‌های سنگین و حتی دیپورت قرار خواهیم گرفت.»

اقلیت‌های جنسی

داریان، 30 ساله، یک پناهجوی اقلیت جنسی به «العربیه فارسی» گفت که واگذاری پرونده‌ پناهجویان از کمیساریایی عالی پناهندگان سازمان ملل به اداره مهاجرت ترکیه، روند رسیدگی به پرونده پناهندگان (LGBTQ) را دشوارتر کرده است. به گفته وی «نبود حمایت‌های مالی و قانونی از سوی سازمان‌ها، نهادها و ارگان‌های دولتی ترکیه، عدم صدور مجوز کار برای پناهجوهان اقلیت جنسی، سوءاستفاده در محل کار، تحقیر و توهین و حتی ضرب و شتم توسط همکاران و مردم و اهالی محله از مصائب و مشکلات بزرگ این قشر از پناهجویان است.»

داریان تاکید کرد که در صورت وقوع چنین اتفاقاتی، پناهجویان اقلیت جنسی کمتر از سوی پلیس ترکیه حمایت شده و در بسیاری مواقع حتی تهدید به دیپورت می‌شوند.

افزایش فشارهای اقتصادی

شتاو معزی، 39 ساله، پناهنده زن کُرد ایرانی و روزنامه‌نگاری که سال‌های زیادی را در ترکیه در انتظار اسکان مجدد گذرانده است، به «العربیه فارسی» گفت که طی سال‌های اخیر، با بروز رکود اقتصادی و تورم کمرشکن در ترکیه و به‌طور ویژه در زمان شیوع پاندمی کرونا و تبعات اقتصادی ناشی از آن، فشارها بر پناهجویان بسیار افزایش یافته است.

معزی تاکید کرد که «علاوه بر تمامی این مسائل، قطع بیمه پناهجویان بالای 18 سال از حدود دو سال پیش در کنار هزینه‌های سرسام‌آور رسیدگی‌های پزشکی و درمان در ترکیه، سلامت جسمی و روحی پناهجویان را با خطر جدی مواجه کرده است.»

قطع شدن بیمه‌های درمانی پناهندگان

ساسان رحیم‌پور، 33ساله، یک پناهجو و نوکیش مسیحی که در ترکیه با مشکلات زیادی روبروست، به «العربیه فارسی» گفت: «از سال 2015 به عنوان یک نوکیش مسیحی در ایران فعالیت خود را آغاز کردم. در سال 2018 به خاطر هجوم نیروهای امنیتی به منزلم و ‌ثبت و ضبط وسایلم، از ایران به ترکیه فرار کردم. کمیساریای عالی پناهندگان مرا قبول کرده، و پرونده‌ام در بخش کشوری قرار دارد، ولی هنوز که هنوزه خبری از انتقال من به کشور محل اسکان نیست.»

رحیم‌پور اضافه کرد که از 14 سال پیش تاکنون با سرطان غدد لنفاوی درگیر بوده، و حتی در ترکیه تا قبل از ‌قطع شدن بیمه‌های درمانی پناهندگان، تحت پیگیری و درمان قرار داشته است. او گفت که حدود دو ماه پیش تحت عمل جراحی قرار گرفته و در شرایط جسمی و روحی خوبی نیست.

با نظر به اظهارات پناهجویان و پناهندگانی که به‌رغم خطرات احتمالی حاضر شدند با «العربیه فارسی» گفتگو کنند، به‌نظر می‌رسد که مشکلات مهاجران ایرانی در ترکیه روز به روز پیچیده‌تر شده و خطراتی که سلامت و حتی جان آنها را تهدید می‌کند بیشتر می‌شوند.