ششمین جلسه دادگاه حمید نوری؛ روایت‌ شاهدان عینی

ششمین روز محاکمه «حمید نوری»، دادیار اسبق زندان گوهردشت کرج و از متهمان اعدام دسته‌جمعی زندانیان سیاسی در ایران، دوشنبه 1 شهریور،(23 اوت) در دادگاه استکهلم، پایتخت سوئد پیگیری و جلسه بعدی به چهارشنبه 3 شهریور(25 اوت) موکول شد.

دادگاه با اظهارات وکیل مدافع نوری آغاز شد و در این جلسه وکیل او به موضوع شهادت شاهدان پرونده از جمله ایرج مصداقی و مهدی اصلانی پرداخت و با مقایسه برخی جزئیات با آنچه پیشتر در کتاب‌های خاطرات شاهدان آورده شده، مدعی شد در موارد بسیاری تناقض وجود دارد. او گفت دادستان مى‌گويد حميد نورى همان حميد عباسى است و ما اين را رد مى‌كنيم و فكر مى‌كنيم اين برداشت ايرج مصداقی است.

او با اشاره به روایت مجتبی اخگر که گفته حمید نوری با نام مستعار عباسی بیش از 100 ضربه شلاق به او وارد کرده است، در مورد زمان‌های مطرح شده در این روایت در مقایسه با روایت ایراج مصداقی تشکیک کرد و گفت زمان‌های اعلام شده با هم نمی‌خوانند.

وکیل مدافع نوری با اشاره به کتاب حسین فارسی روایت‌های ارائه شده را مقایسه کرد و گفت که در این روایت‌ها نقش‌های متفاوتی برای عباسی ارائه شده است و به این ترتیب درباره نقش او در اعدام‌های 76 تشکیک کرد.

او همچنین تأکید کرد که موضع موکلش این است که «این اعدام‌ها هرگز رخ نداده و با توجه به این‌که مشخص نیست این لیست‌ها چگونه نوشته شده، نمی‌تواند اتهامات را بپذیرد».

منظور وکیل نوری به لیست‌های زندانیان سیاسی اعدام‌شده در تابستان 67 است که شاهدانی مانند ایرج مصداقی، محمود رؤیایی و دلجو آبادی، و سازمان‌های عفو بین‌الملل و بنیاد عبدالرحمن برومند منتشر کرده‌اند.

ایرج مصداقی به‌عنوان شاکی و شاهد پرونده حمید نوری، پس از سخنان وکیل در دادگاه امروز، حاضر شد و به پرسش‌های دادستان پاسخ داد. او با شرح جزئیات بازداشت و محاکمه «20 دقیقه‌ای» خود در آن زمان و سپری کردن سال‌های حبس در زندان‌های قزل‌حصار، گوهردشت و اوین تصریح کرد که «تمام کسانی که نام‌شان را در لیست اعدامی‌ها آورده، می‌شناخته است».

او در پاسخ به سؤال دادستان گفت که در سال 66 دو بار به «اتاق گاز» منتقل شده و اولین بار نوری را آنجا دیده است.

او گفت: «ما را به اتاقی بدون پنجره می‌فرستادند، زیر درز در پتو می‌گذاشتند تا هوا وارد نشود. حال ما خراب می‌شد. بعد دوباره تونلی تشکیل می‌دادند و ما را در هنگام خروج کتک می‌زدند.»

مصداقی گفت که این موارد را با جزییات در کتاب خود نوشته است در حالی که نمی‌دانسته قرار است روزی در دادگاه نوری حاضر شود و این موارد را شرح دهد.

واکنش مقامات ایران

برگزاری دادگاه نوری واکنش مقامات جمهوری اسلامی را نیز در پی داشته است.

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران، امروز محاکمه نوری را «طراحی» سازمان مجاهدین خلق خواند و مدعی شد که دادگاه سوئد «به یک سری داستان و مستندسازی و شاهدسازی دروغی که همه از سوی یک گروهک صورت گرفته استناد کرده است».

احمد معصومی‌فر، سفیر جمهوری اسلامی در سوئد نیز، شنبه، 30 مرداد، بدون نام بردن از حمید نوری اعلام کرد که پس از 20 روز پیگیری توانسته است با یک «شهروند ایرانی در زندان سوئد» ملاقات کند.

معصومی‌فر، در صفحه توییتر خود نوشت که «شواهد حاکی از کاربرد خشونت و نقض کنوانسیون‌های مقابله با شکنجه و رفتارهای غیر انسانی، ظالمانه و تحقیرآمیز» و «حقوق مدنی وسیاسی» و «کنوانسیون اروپایی حقوق بشر» در مورد این زندانی است.

او گفت که دولت ایران در این پرونده به «نقض حقوق» این زندانی و «ممانعت از معاینه پزشک، هتک حرمت‌های اعتقادی واعمال شکنجه جسمی و روحی» اعتراض دارد و پیگیر وضعیت این زندانی است.

پیشتر، در 26 نوامبر 2019، حسن نوروزی، سخنگوی وقت کمیسیون قضایی مجلس ایران، ضمن تکذیب هویت حمید نوری گفته بود: «ما چنین شخصی نداریم که سال 67 دادیار باشد و امروز او را دستگیر کرده باشند».

او همچنین اضافه کرد:‌ «من فکر می‌کنم این یک توطئه است و گرنه شخصی که سابق بر این قاضی بوده و در اعدام‌های سال 67 نقش داشته، در آن کشور اروپایی چه کار می‌کرده است؟ طبیعتا کسی که در آن مقطع دادیار بوده، اکنون نیز در داخل ایران قاضی است.»

دادگاه حمید نوری، در استهکلم از سه‌شنبه، 19 مرداد (10 آگوست 2021) آغاز شده است. کریستینا لیندهوف کارلسون، دا‌دستان پرونده او گفته است که بنا به مدارک و دلایل متقن، نوری در اعدام حداقل 4000 زندانی سیاسی نقش داشته است.

نوری، 9 نوامبر 2019، در فرودگاه «آرلاندا»ی استکهلم با حکم دادستان سوئد و به اتهام مشارکت در «کشتار دسته‌جمعی» بازداشت شد.

کیفرخواست صادره علیه نوری از طرف بخش دادستان کشوری سوئد علیه جرایم بین‌المللی و جنایت سازمان‌یافته و به‌طور خاص از سوی کریستینا لیندهوف کارلسون، صادر و به مقامات قضایی سوئد تحویل داده شده است.

در این پرونده حدود 40 شاکی و 60 شاهد که در تابستان 67 در زندان گوهردشت محبوس بودند، حضور دارند.

تاکنون شش جلسه از محاکمه نوری برگزار شده و گفته شده است که روند محاکمه او تا آوریل سال آینده میلادی ادامه خواهد داشت. او اولین مقام ایرانی است که در یک دادگاه خارجی به اتهام مشارکت در اعدام‌های تابستان 1367 محاکمه می‌شود.

بر اساس قوانین سوئد، اشد مجازات برای او در صورت محکومیت، حبس ابد خواهد بود.

بر اساس آمارهای غیر رسمی، بیش از 6000 نفر که اکثرا از اعضا و حامیان «سازمان مجاهدین خلق» بودند، در جریان اعدام‌های سال 1367 به دستور خمینی، اعدام شدند.

بازماندگان کشتار و خانواده‌های کشته‌شدگان امیدوارند دادگاه نوری نقطه‌ای برای آغاز رسیدگی بین‌المللی به کشتارهای دهه 60 به‌خصوص کشتار تابستان 67 و مجازات عاملان و آمران آن باشد.