گفتار حکومت درباره مسمومیت دختران؛ مبهم، متناقض و گمراه کننده
سرتیپ پاسدار «احمد وحیدی»، وزیر کشور ایران، در اظهارات مبهمی درباره مسمومیت‌های سریالی دختران دانش‌آموز گفته است که «در تحقیقات میدانی دستگاه‌های ذیربط، نمونه‌های مشکوکی یافته شده که برای بررسی‌های تخصصی جهت شناسایی علل عوارض ایجاد شده در دانش‌آموزان، در آزمایشگاه‌های معتبر کشور در دست بررسی است.» او وعده داده که «در اولین فرصت»، نتایج این تحقیقات توسط وزارت بهداشت، به‌اطلاع شهروندان ایرانی برسد.
مقام‌های جمهوری اسلامی به‌طور سنتی درباره مسائل بحرانی، اطلاع‌رسانی دقیقی به افکار عمومی نمی‌کنند و موضوع در کلام و گفتار مقام‌های حکومتی حالتی فرسایشی و گاه عمدا گمراه کننده پیدا می‌کنند. سیر گفته مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران درباره بحران مسموم شدن دختران دانش‌آموز، در این نوشتار بررسی شده است.
***
مسموم کردن دانش‌آموزان در مدارس و آموزشگاه‌های عمدتا دخترانه، در حالی به یک بحران اجتماعی در ایران تبدیل شده، که هنوز مشخص نیست مسوولان جمهوری اسلامی، قصد برخورد جدی با این اتفاقات زنجیره‌ای و نگران کننده را دارند، یا نه؟
هر قدر دامنه دربرگیری و میزان اهمیت مسموم کردن دانش‌آموزان در مراکز آموزشی ایران زیاد است، اظهارنظرهای مقام‌های جمهوری اسلامی در مورد این بحران، اندک و حتی متضاد است.
اظهارنظرهای مقام‌های حکومتی درباره مسمومیت سریالی دانش‌آموزان از ۹آذر تا کنون، حاکی از ناباوری، تردید، ورود با اکراه به موضوع، پراکندگی نظرات، و نبود عزم کافی برای برخورد با این مشکل از سوی مقام‌های جمهوری اسلامی است.
از کتمان مسمومیت‌ها تا تایید امنیتی بودن
در حالی که تا میانه بهمن، دست‌کم شش دبیرستان و هنرستان دخترانه قم شاهد مسمومیت ناگهانی دانش‌آموزان بود، اداره کل آموزشوپرورش این استان پس از سه ماه از آغاز مسمومیت‌ها، در ۱۶ بهمن به این حوادث واکنش رسمی نشان داد؛ در این روز، مدیر ناحیه چهار اداره آموزشوپرورش قم گفت که «استرس ناشی از احتمال مسمومیت»، ۱۸ دانش‌آموز مدرسه دخترانه میثم‌تمار قم را راهی مراکز درمانی کرد.
در همان روزها، برخی دیگر از مقام های آموزشوپرورش شهر قم نیز دلیل اورژانسی شدن دانش‌آموزان دختر را «تند تند نفس کشیدن» و «استرس زیاد» عنوان کردند. با این حال، هیچ کدام از این مسوولان نگفتند که چرا استرس و نوسان در نفس کشیدن، فقط دختران دانش‌آموز را راهی اورژانس می‌کند و تاثیری روی پسران ندارد؟
هم‌زمان با این اظهار نظرهای عجیب مقام‌های آموزشوپرورش قم، «مجید محبی»، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی استان قم، روز ۱۷بهمن اعلام کرد که ۶۱ دانش‌آموز از ۸ مدرسه قم در این روز، با علائم اولیه مسمومیت تنفسی توسط نیروهای اورژانس به مراکز درمانی قم منتقل شدند.
عجیب‌تر آنکه در همان روزهایی که آموزشوپرورش اعتقادی به مسمومیت نداشت و راهی اورژانس شدن دانش‌آموزان را ناشی از استرس می‌دانست، «مجتبی ذوالنوری»، نماینده قم در مجلس شورای اسلامی، این موج مسمومیت را تایید کرد و آن را غیرطبیعی دانست.
ذوالنوری که از نمایندگان نزدیک به سپاه پاسداران است، روز ۱۲بهمن گفت که موضوع «علاوه بر وزارت آموزشوپرورش، از سوی مسوولان امنیتی نیز در دست پیگیری است.»
تکذیب سخنان جنجالی بعد از ۲۴ ساعت
با بالا گرفتن انتقادها به بی‌تفاوتی مسوولان دولتی به موضوع مسمومیت‌های دانش‌آموزان دختر، مقام‌های عالی‌رتبه‌ای چون وزرای بهداشت و آموزشوپرورش و معاونان آن‌ها، صریح‌تر در مورد این مسمومیت‌های سخن گفتند؛ صراحتی که البته موجب پشیمانی شد.
ابتدا وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرد که به قم سفر کرده و دانش‌آموزان بستری شده را شخصا معاینه کرده است. «بهرام عین‌اللهی» سپس گفت که این مسمومیت‌ها خفیف بوده و عارضه‌ای ایجاد نکرده است. سخنان او در حالی بود که گزارش‌هایی در مورد باقی ماندن رخوت و بی‌حالی در دانش‌آموزان مسموم و ناتوانی آن‌ها در راه رفتن برای مدت طولانی، منتشر شده بود.
سخنان معاون وزیر بهداشت اما در سمت و سویی کاملا متفاوت بود. «یونس پناهی»، معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت، ۷اسفند با تایید عمدی بودن انتشار گاز و عمدی بودن مسموم کردن دانش‌آموزان گفت: «پس از مسمومیت چندین‌باره دانش‌آموزان در مدارس قم، مشخص شد افرادی دوست داشتند که تمامی مدارس، به‌خصوص مدارس دخترانه تعطیل شوند.»
او یک روز بعد ناچار به تکذیب سخنان خود شد و گفت که خبری از عامدانه بودن این حوادث ندارد و سخنانش به‌طور نادرست منتقل شده است؛ آن هم در شرایطی که تقریبا همه خبرگزاری‌ها سخنان او را که در یک نشست خبری در مشهد بیان شده بود، با محتوا و مضمون مشابه منتشر کرده بودند.
در این ماه‌ها، پدر و مادران دانش‌آموزان در قم با نگرانی حوادث را دنبال کرده‌اند و با مسوولان شهری درباره علت این مسموم‌سازی‌ها جلسه گذاشته‌اند، اما متولی اصلی مدارس کشور، وزیر آموزشوپرورش، پاسخ قابل توجهی درباره این حوادث به رسانه‌ها نداشته است.
«یوسف نوری» ۲۶بهمن به خبرنگاران گفت: «مشکلی برای بازگشایی مدارس نیست. دیروز در تعدادی از مدارس بو احساس شده و تعدادی دانش‌آموز به بیمارستان رفتند. تعدادی از این دانش‌آموزان بیماری زمینه‌ای دارند و مورد رسیدگی قرار می‌گیرند، بعد گفته می‌شود یکی فلج شد یا مسائل دیگر.»
سخنانی که بسیاری آن را ناشی از بی‌اهمیتی سلامت دانش‌آموزان برای این وزیر دانستند.
یوسف نوری ۷اسفند اما به قم سفر کرد، و گفت که تیمی ویژه در تهران برای پیگیری مساله دانش‌آموزان قم تشکیل شده است.
با این حال او گفت که ابراهیم رئیسی، وزیر کشور را مسوول بررسی و اطلاع رسانی این موضوع کرده است و احمد وحیدی باید اطلاعات درست را به رسانه‌ها اعلام کند.
بدین ترتیب مشخص شد که رسیدگی و اطلاع‌رسانی درباره بحران مسموم کردن دختران دانش‌آموز، که نشانه‌هایی از امنیتی بودن موضوع در خود دارد، به عهده سرتیپ پاسدار احمد وحیدی گذاشته شده است؛ وزیری با سابقه کاملا امنیتی-نظامی؛ فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران و وزیر دفاع دولت احمدی نژاد، که در دولت رئیسی به پست وزارت کشور رسید.
عجیب هم نبود اگر وزیر با این سابقه، در سخنان خود به‌نوعی بخش مهمی از موضوع را کتمان کند و سعی در کوچک کردن موضوع داشته باشد. وحیدی روز ۱۰اسفند پس از جلسه با دستگاه‌های مسوول گفت که بیش از ۹۰ درصد آنچه که تحت عنوان عارضه برای دانش‌آموزان مطرح شده بود، بر اثر استرس بود.
همه این‌ها در حالی بود که پیش از آن، رسانه‌ها در گزارش‌های میدانی از مدارس و بیمارستان‌ها، از انتشار بوی بدی مثل میوه گندیده در مدارس و ناتوانی دانش‌آموزان مسموم از راه رفتن برای مدت طولانی خبر داده بودند.
او البته توضیح داد که هنوز سرنخی به دست نیاورده‌اند و کار دستگاه‌های امنیتی ادامه دارد.
ابراهیم رئیسی: کار، کار دشمن است
سرانجام دستگاه قضایی و رییس دولت، عمدی بودن و امنیتی بودن حوادث منجر به مسموم شدن دانش‌آموزان را به‌نوعی تایید کردند.
«محمد جعفر منتظری»، دادستان کل کشور، روز ۸اسفند به خبرنگاران گفت که نمی‌توان به‌طور قطعی گفت که این حوادث عمدی بوده است. آن هم در حالی که اول اسفند در نامه‌ای به دادستان قم گفته بود که این حوادث احتمالا عمدی هستند، و لازم است دادستانی قم پیگیر موضوع باشد.
فرمانده نیروی انتظامی هم درباره این حوادث گفت که تلاش‌های زیادی از طرف نهادهای امنیتی و پلیس انجام شده است تا کانون و منشا این موضوع شناسایی شود، «احمدرضا رادان» ابراز امیدواری کرد که این تلاش‌ها به نتیجه برسد. چنین سخنانی البته بسیاری را درباره اراده جمهوری اسلامی برای کشف موضوع، با شک روبه‌رو کرد.
منتقدان بارها اعلام کرده‌اند که دستگاه‌های امنیتی جمهوری اسلامی که فعالان سیاسی و مخالفان خود را به‌سرعت و گاه طی چند ساعت پیدا کرده و بازداشت می‌کنند، چطور بعد از چهار ماه کسانی که در روز روشن مدارس دخترانه را با مواد و گازهای مسموم کننده آلوده می‌کنند، پیدا نمی‌کنند؟
آخرین اظهارنظر مقام‌های عالی جمهوری اسلامی در مورد این مسموم کردن‌ها و پیش از بیانیه وزارت کشور درباره «مشکوک بودن نمونه‌های یافت شده» در آزمایشگاه‌ها، سخنان «ابراهیم رئیسی» بوده است.
در حالی که مسموم کردن دختران دانش‌آموز احتمال دست داشتن گروه‌های تندروی مذهبی و مخالف تحصیل دختران را مطرح کرده، و گزارش‌هایی در این مورد منتشر شده است، رییس‌جمهوری ایران روز ۱۲ اسفند، در سخنانی در جریان در سفر به استان بوشهر گفت که این مسمومیت سازی‌ها کار دشمن است:
«دشمن با جنگ ترکیبی خود به‌دنبال ایجاد ناامیدی در میان مردم بود و به‌تازگی در جنگ روانی در یک موضوع امنیتی درباره برخی مدارس، ایجاد استرس و دلهره میان دانش‌آموزان و والدین کنند تا آشوب شکل بگیرد.»
سمت و سوی سخنان مقام‌های جمهوری اسلامی، به بدگمانی در مورد عملکرد این مقام‌ها و دستگاه‌های تحت فرمان آن‌ها دامن زده است. آن‌ها که ابتدا کل موضوع را کتمان می‌کردند، حالا کم کم سخن از دست داشتن دشمن در موضوع مسموم‌سازی می‌کنند؛ بعد هم احتمالا آنگونه که مدیر یکی از مدارس دخترانه قم به «ایران‌وایر» گفت، «وقتی موضوع به نتیجه مشخصی نمی‌رسد، خواهند گفت که کار افراد خودسر بوده است.»
منبع: ایران وایر
