اعتراضات کردستان ایران به کجا می‌انجامد؟
با گسترش اعتراضات سراسری در ایران، نگاه‌ها هر چه بیشتر به‌سوی استان کردستان در غرب این کشور معطوف شده است، جایی که درگیری‌ها روز به روز گسترده‌تر و شرایط پیچیده‌تر می‌شود.
چرا شرایط انقلابی در این استان با دیگر استان‌های ایران تفاوت دارد؟ چرا رژیم از گسترش انقلاب در کردستان بیشتر هراس دارد؟ پیامد تنش‌ها در کردستان و تاثیر آن بر دیگر استان‌ها در شرایط شبه انقلابی کنونی چگونه خواهد بود؟ و در نهایت واشینگتن نسبت به این شرایط چه موضعی خواهد گرفت؟
تنش‌های تاریخی
در چهار کشور ایران، ترکیه، عراق و سوریه، کردها در منطقه‌ای بهم چسبیده زندگی می‌کنند و در طول تاریخ معاصر، جوامع کرد این کشورها با حکومت‌های مرکزی برخوردهایی داشته‌اند. این کشورها طی دهه‌های گذشته شاهد بحران‌هایی چون بحران حاکمیت و بحران‌های اقتصادی نیز بوده‌اند.
در ترکیه، پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی و برآمدن دولت کمالیست، جریان ناسیونالیستی نوین ترک با جریان قومی کرد درگیر شد. در پی آن، حزب کمونیستی کارگران کردستان موسوم به «پ ک ک» نبرد مسلحانه را آغاز کرد و حملاتی را علیه اهداف دولت ترکیه در داخل و خارج از کشور تدارک دید. به‌رغم فراز و نشیب‌های تاریخی بسیار، این نبرد و درگیری میان دو طرف کماکان ادامه دارد.
در عراق نیز تنش‌ها میان کردها در شمال این کشور با نظام بعث تا پس از سقوط صدام حسین در سال 2003 ادامه یافت.
روابط کردها در شمال شرق سوریه با نظام بعث حاکم در دمشق نیز مملو از تنش و درگیری بوده است. اما انقلاب سوریه در سال 2011 فرصتی برای خودگردانی در مناطق سکونت کردها ایجاد کرد و آنها توانستند به دور از حاکمیت نظام بشار اسد هدایت مناطق خود را در دست بگیرند.
مبارزه کردها در ایران نیز ریشه‌های تاریخی دارد و از دهه 30 قرن بیستم آنها با اعلام «جمهوری مهاباد» و حمایت مقطعی اتحاد جماهیر شوروی سابق توانستند به طور موقت اعلام استقلال کنند. با این حال فصل جدیدی در مبارزه کردها پس از استیلای خمینی و هوادارانش بر انقلاب 1979 در کردستان ایران کلید خورد.
سرکوب و تبعیض
جامعه کرد در ایران همانند جوامع فارس، عرب، ترک، بلوچ و دیگر جوامع مورد سرکوب، تبعیض و ممنوعیت‌های هدفمند و سیستماتیک اجتماعی و اقتصادی قرار گرفت. نیروهای نظامی و امنیتی جمهوری اسلامی از آغاز انقلاب در سال 1979 و در جریان جنگ ایران و عراق عملیات‌های پیوسته و دامنه‌داری علیه شهرهای کردنشین از جمله در سنندج و مهاباد ترتیب دادند.
به‌رغم این سرکوب‌ها، جریان‌های مخالف و اپوزیسیون در کردستان همراستا با جریان‌های معارض در دیگر استان‌ها، متولد و گسترش یافتند. با این حال چندین حزب، نیروهای مخالف کرد در ایران را نمایندگی می‌کنند که از مهمترین آنها می‌توان به حزب دموکرات کردستان و حزب کردستان آزاد اشاره کرد. البته جریان‌های دیگری نیز در اعتراضات گوناگون علیه حاکمیت جمهوری اسلامی در سال 1999و 2009 تا اعتراضات گسترده 2019 (آبان 98) حضور داشته‌اند.
در اعتراضات سال 2019 کردستان ایران شاهد تظاهرات مردمی گسترده‌ای بود به‌طوری که جمهوری اسلامی، اقلیم کردستان عراق را متهم به حمایت از این اعتراضات کرد و تنش‌هایی میان دو طرف ایجاد شد.
با شعله‌ور شدن انقلاب مهسا، و گسترش اعتراضات به بسیاری از شهرهای کردستان، تهران مجددا اقلیم کردستان را متهم به پشتیبانی از کردهای ایران کرده و در تلاش است تا برای جلوگیری از ادامه این انقلاب، به عملیات نظامی و امنیتی گسترده‌ای در مناطق کردنشین از جمله سنندج اقدام کند.
از آغاز اعتراضات به کشته‌شدن مهسا امینی، حکومت ایران با ارسال نیروهای بسیج و سپاه از دیگر استان‌ها به کردستان، مناطق کردنشین در داخل و خارج از کشور را هدف قرار داد.
در همین رابطه، سپاه پاسداران اقلیم کردستان عراق را مورد حملات موشکی و پهپادی قرار داد و در آستانه انجام عملیات نظامی در شهرهای کردنشین ایران است.
اهداف جمهوری اسلامی از حمله به اقلیم کردستان و انجام عملیات نظامی در کردستان ایران را به طور خلاصه می‌توان چنین عنوان کرد:
۱- رژیم بیم دارد با گسترش اعتراضات سراسری و کاهش قدرت نفوذ و سرکوب خود، کردهای ایران مانند کردستان عراق اعلام خودمختاری کرده و دست حکومت در مناطق کردنشین را کوتاه کنند.
۲- جمهوری اسلامی همچنین نگران است که در صورت اعلام خودمختاری کردستان، دو اقلیم اهواز و آذربایجان که در جنوب و شمال کردستان قرار دارند، نیز به چنین اقدامی متوسل شوند. چنین سناریویی، نظام خامنه‌ای را برابر موج انقلابی در دیگر مناطق ایران بشدت تضعیف خواهد کرد.
۳- رژیم خامنه‌ای از حمایت کردستان عراق از کردهای ایران شدیدا هراس دارد. حکومت آخوندها بیم دارد که یک «نیروی خارجی» از طریق مرز مشترک کردستان عراق و ایران، کردهای ایرانی را مورد حمایت لوجستیکی قرار دهد و سقوط نظام جمهوری اسلامی را تسریع کند.
۴- جمهوری اسلامی به این باور رسیده که اعتراض و خیزش نوین نسل جوان کشور ماهیتی فراقومی، فرامذهبی و فراجنسیتی دارد و همبستگی همه مردم کشور از جمله در تهران با کشته‌شدن مهسا امینی چنین واقعیتی را ثابت کرد. به همین دلیل موفقیت اعتراضات در کردستان می‌تواند به عنوان مدلی برای اعتراضات در کل کشور تبدیل شود.
موضع غرب
اگر جمهوری اسلامی به عملیات نظامی در کردستان و دیگر استان‌های همجوار اقدام کند و اقلیم کردستان عراق را نیز مورد حمله زمینی قرار دهد، به احتمال زیاد شاهد جنگی منطقه‌ای و همزمان واکنش مسلحانه در داخل ایران خواهیم بود.
روشن است که دولت جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا خواستار مقابله نظامی با ایران نیست. اما در صورت خطای محاسباتی جمهوری اسلامی در کردستان ایران و اقدام به عملیات نظامی خارجی و داخلی، حاکمان تهران ممکن است با واکنشی کاملا غیرمنتظره مواجه شوند.
شاید شاگردان خمینی در تهران آغازگر جنگ علیه کردستان ایران باشند، اما پایان آن جنگ به احتمال زیاد بر خلاف انتظار آنها رقم خواهد خورد و ممکن است آنها را کاملا غافلگیر کند.
ترجمه: العربیه فارسی
منبع: ایندیپندنت عربی
