هنرمندان زن و برداشتن حجاب اجباری؛ به دیدن این تصویر عادت کنید
روزی نیست که یکی از زنان فیلمساز یا بازیگران زن سینما و تئاتر ایران، مقابل دوربین ننشیند و حجاب از سر برندارد. ویدیوها و عکس‌های بدون حجاب بازیگران دست به دست به اشتراک گذاشته می‌شود و تصاویر آن‌ها که مشهورترند، بحث برانگیزتر.
حجاب اجباری اگر برای زنان و دختران ایرانی نماد پایمال شدن حق انتخاب و فشارهای حکومتی است، برای هنرپیشه‌های زن، سمبل ریا و ظلم مضاعف در حوزه حرفه‌ای آنان است.
***
مرگ «مهسا امینی» با ضرب‌و‌جرح ماموران گشت ارشاد به بهانه کامل نبودن حجاب، سریال برداشتن حجاب اجباری در فضای عمومی از سوی فعالان سینما و تئاتر و بازیگران زن را کلید زد.
«شبنم فرشادجو»، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون که از ایران خارج شده است، یکی از اولین کسانی است که پس از آغاز اعتراض به قتل حکومتی مهسا امینی، حجاب اجباری خود را از سر برداشت.
در ایران اما، «کتایون ریاحی»، بازیگر سرشناس، از همان اولین روزهای جان باختن مهسا با انتشار پست‌های اینستاگرامی به این اتفاق اعتراض کرد و اوایل مهرماه، تصاویر بدون حجاب خود را منتشر کرد.
او در توضیح این تصویر نوشت «در سوگ زنان ایران زمین.» بعد از این اقدام کتایون ریاحی و انتقاد تند او از حکومت، خبرهایی از حمله ماموران امنیتی به خانه او برای بازداشتش منتشر شد، اما گفته شد که او موفق شد پیش از رسیدن ماموران از خانه خارج شود.
تصویر خبرساز دیگر از زنان عرصه سینما، عکس صبحانه خوردن بدون حجاب «دنیا راد»، منشی صحنه فعال در سینمای ایران در کافه‌ای در نظام آباد تهران بود. او یکی دو روز پس از انتشار این عکس احضار و از سوی ماموران امنیتی بازداشت شد.
موج انتشار تصاویر بدون حجاب بازیگران و دست اندرکاران سینما و تئاتر، در شبکه‌های اجتماعی آغاز شده بود. موجی که همچنان ادامه دارد و افراد زیادی به آن می‌پیوندند؛ از «فاطمه معتمد‌آریا» گرفته که در ویدیوی خود، از مرگ مهسا امینی و سایر معترضان جوان ایرانی ابراز تاسف کرد؛ تا «ترانه علیدوستی» که در تصویر بدون حجاب خود نوشته «ژن ژیان ئازادی» را در دست داشت.
در این بین، یکی دیگر از خبرسازترین اقدامات از این دست، انتشار تصویر بدون حجاب «مژگان اینانلو» بود. مستندساز و عکاسی که سابقه همکاری با چهره‌های نزدیک به حکومت را در کارنامه خود داشت؛ در فیلم «چ» با «ابراهیم حاتمی‌کیا» همکاری کرده بود و مستندی درباره «فائزه هاشمی» ساخته بود. از این رو، انتشار تصویر بدون حجاب او بازتاب گسترده‌ای داشت. این واکنش‌ها او را بر آن داشت که پیامی اینستاگرامی بنویسد. خانم اینانلو بعد از انتشار این تصاویر و بازخوردهای گسترده نسبت به آن، ویدیویی منتشر کرد و نوشت: «من می‌ترسم که آخرین قطره از شرافت و وجدان و انسانیتی که در وجودم هست با سکوت از بین بره. تو نمی‌ترسی؟»
مژگان اینانلو شامگاه ۲۵مهر۱۴۰۱، بازداشت شد و ماموران وسایل شخصی مانند تلفن همراه و لپتاپ او را ضبط کردند.
اگر چه تاثیر سنگین ناشی از مرگ مهسا امینی در گشت ارشاد و به حرکت در آمدن جنبش زن زندگی آزادی موتور محرکه بسیار قوی برای آغاز برداشتن حجاب اجباری از سوی زنان سرشناس سینما و تئاتر در بیش از دو ماه گذشته بوده است، اما «آیدا کیخایی«، بازیگر تئاتر در گفت‌و‌گو با «ایران‌وایر» به این نکته اشاره کرد که میل به برداشتن حجاب اجباری در بین بازیگران زن همیشه وجود داشته، از وقتی که فعالیت در فضای مجازی بیشتر شد، این اجباری بودن حجاب آن‌ها و اینکه بسیاری از هنرمندان زن اعتقادی به آن ندارند، بیشتر مشهود بوده است.
او توضیح داد که در واقع بازیگران و دست اندرکاران سینما و تئاتر، اعتراض مردم را دیدند و از مردم تاثیر گرفتند. آن‌ها دیگر نمی‌خواهند پوششی که به آن اعتقادی ندارند را به تن کنند، و وقتی مبارزه مردم را دیدند، تصمیم گرفتند ترس خود را کنار بگذارند و حجابشان را بردارند.
به اعتقاد آیدا کیخایی، این اقدام بازیگران و فیلمسازان از آن جهت مهم و امیدوارکننده است که این قشر توان تاثیرگذاری زیادی در جامعه دارند و با این کار خود می‌توانند به مردم امید داده و آن‌ها را به صداقت و راستگویی تشویق کنند؛ چون نشان می‌دهند که دیگر نمی‌خواهند کاری که به آن اعتقادی ندارند را انجام دهند.
این بازیگر معتقد است که تعداد زنان سینما و تئاتر که حجاب اجباری را از سر بر می‌دارند روز به روز بیشتر خواهد شد. او به «ایران‌وایر» گفت: «در ایران به خاطر کوچک‌ترین کاری که مقامات نمی‌پسندند، افراد را بازداشت و ممنوع‌الکار می‌کنند، با این حال، تعداد کسانی که حجاب اجباری را حذف می‌کنند بیشتر و بیشتر می‌شود. از شبنم فرشادجو که خارج کشور بود شروع شد و بعد کتایون ریاحی و شیوا ابراهیمی رسید. الان هم خیلی تعدادشان بیشتر است و قطعا بیشتر و بیشتر نیز خواهد شد.»
بیشتر هم شد. «شراره دولت‌آبادی» و «سحر زکریا» در یک روز با انتشار تصاویری از خود در اینستاگرام حجاب اجباری را از سر برداشتند. شراره دولت آبادی در پست اینستاگرام خود نوشت: «این خودمَم! شراره دولت‌آبادی بدون سانسور! تکه‌های پازل داره تکمیل می‌شه.»
«دنیا مدنی» و «آبان عسکری» نیز تصاویر بدون حجاب خود را با هشتگ‌های زن زندگی آزادی و نه به حجاب اجباری منتشر کردند.
در همین موج، «پرستو صالحی» و «مریم بوبانی» هم حجاب اجباری خود را برداشتند. پرستو صالحی، بازیگری که به ترکیه مهاجرت کرده در پیام اینستاگرامی خود ابراز امیدواری کرد که روزی در میدان شهیاد، رفتن این حکومت را همراه با مردم به ستوه آمده، جشن بگیرد.
«خزر معصومی»، بازیگر و «سپیده ابطحی» مستند ساز و دبیر انجمن مستند سازان، هم در روزهای ۱۸ و ۱۹ آبان حجاب از سر برداشتند. سپیده ابطحی در حساب کاربری خود در اینستاگرام نوشت: « کنار و همدل با وطنم، با مردم، با داغداران. داغدار میمانم تا روز دادخواهی. برای روز آزادی. برای خون شهیدان زیبای راه آزادی. لطفا به دیدن این چهره از ما عادت کنید.»
هر چه به تعداد زنان بازیگر و فیلمسازی که حجاب اجباری از سر برداشتند اضافه می‌شود، این سوال که چقدر این اقدام در مبارزه مدنی علیه قوانین ظالمانه علیه زنان موثر است و گام بعدی در این تلاش‌ها چه می‌تواند باشد، مدام مطرح می‌شود.
«ناکتا پهلوان»، بازیگر زن ساکن لس‌آنجلس، در این اره به «ایران وایر» از تاثیر مثبت این اقدامات با اطمینان سخن گفت. به گفته او چنین اقداماتی مثل دومینو به‌طور پی‌در‌پی رخ می دهد و سرایت می‌کند. برای مثال، ترانه علیدوستی شناخته شده‌تر است و چون تریبون جهانی دارد؛ از این‌رو، برداشتن حجاب از طرف او یک پشتوانه و دلگرمی هم برای مردم است و هم برای دیگر هنرمندان.
به اعتقاد این بازیگر، قدم بعدی در این راستا را باید هنرمندان مرد بردارند، و وقتی هنرمندان زن با این شیوه اعتراض خود خطر بیکاری و حتی بازداشت را به جان می‌خرند، هنرمندان مرد هم باید برای حمایت از آن‌ها کاری بکنند.
«افشین کتانچی»، بازیگر نیز، با امیدواری به این حرکت نگاه می‌کند و معتقد است که روز به روز به تعداد زنان هنرمندی که حجاب اجباری خودشان را بر می‌دارند، اضافه خواهد شد.
او به «ایران‌وایر» گفت که باید شرایط ایران و فشاری که روی این قشر وجود دارد را هم در نظر گرفت، چراکه زنان در عرصه تئاتر و سینما کمتر به شهرت رسیده‌اند و چهره بین‌المللی نیستند، برداشتن حجاب برای‌شان سخت‌تر و پر هزینه‌تر است.
افشین کتانچی به «ایران‌وایر» گفت که مطمئن است بیشتر بازیگران زن اعتقادی به حجاب اجباری نداشته و به دنبال رهایی از آن بوده، آن چرا که به گفته او، هر انسانی دوست دارد هنر خودش را تمام و کمال عرضه کند و حجاب اجباری چه در سینما و چه در تئاتر مانعی برای بازیگران زن بوده است.
روند برداشتن حجاب بازیگران، خود تاییدی بر این گفته‌های کتانچی است؛ وقتی از «مریم پالیزبان»، بازیگر فیلم پربیننده «نفس عمیق» تا بازیگر پیشکسوت، «کتایون امیرابراهیمی» هم به این موج می‌پیوندند. کتایون امیرابراهیمی در پست اینستاگرامی خود که تصویر بدون حجابش را منتشر کرد، نوشت: «برای زنان سرزمینم... برای دخترانم.»
«شقایق دهقان»، بازیگر سینما و تلویزیون اما هم‌زمان با انتشار تصویر بدون حجاب خود، کنایه‌ای هم به تحت فشار قرار دادن ورزشکارانی که حجاب اجباری‌شان را برداشته بودند، اشاره کرد. او با انتشار عکسی در حساب کاربری‌اش در اینستاگرام نوشت: «خدمتتون توضیح بدم که سهوا حجابم افتاد، سهوا دوباره سرم نکردم، یکی هم داشت سهوا عکس می‌گرفت، سهوا هم یکی دستش خورد استوریش کرد.»
او در ادامه اضافه کرد که برای این اتفاقات سهوی از مسوولان و «کسانی که جریحه دار شدند»، عذرخواهی نخواهد کرد.
مرگ «کیان پیرفلک»، کودک ۱۰ ساله‌ای که با شلیک نیروهای حکومتی در ایذه کشته شد، ضربه ای بود که «کتانه افشارنژاد»، بازیگر سریال «جیران» را بر آن داشت تصور بدون حجاب اجباری خود را منتشر کند و در حساب اینستاگرام خود بنویسد: «باید قالب قالب یخ بگذاریم روی قلبهایمان تا آروم بگیریم، بس کنید این کشت و کشتار را.»
«هنگامه قاضیانی»، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون نیز از بعد جان باختن کیان پیرفلک، علنا گفته است که در کنار مردم می‌ایستد. او روز شنبه با انتشار ویدیویی از خود بدون حجاب در خیابانی در تهران، و در حالی‌که موهایش را به سبک دختران انقلابی امروز ایران از پشت می‌بندد در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «شاید این آخرین پست من باشد. از این لحظه به بعد، هر اتفاقی برایم بیفتد، بدانید که من تا آخرین نفس کنار مردم ایران هستم.»
این اتفاق، «رخشان بنی‌اعتماد»، کارگردان برجسته و پر افتخار سینمای ایران را نیز بر آن داشت که ویدیویی از خود بدون حجاب اجباری منتشر کند.
او در این پیام که پس از کشته شدن کیان منتشر شد، گفت که خشونت حاکمیت مرزی ندارد. او گفت: «در سرتاسر این سرزمین، خون جوانان و کودکان مثل گنجشکان پر پر شده همه جا ریخته.» و خطاب به حاکمان اضافه کرد: «امیدوارم اگر خون این همه جوان در طول همه این سال‌ها شما را به خود نیاورده، مرگ کیان ۹ ساله معصوم تا ابد خواب را از چشمتان بگیرد.» پیامی که یکی از چهره‌های بین‌المللی سینمای ایران، کارگردان فیلم‌های «روسری آبی»، «زیر پوست شهر» و «نرگس» منتشر کرد، چنان تاثیرگذار بود که بلافاصله در شبکه‌های اجتماعی بارها به اشتراک گذاشته شد.
پیامی از طرف کارگردانی که چهار سال پیش برای لغو تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی تلاش کرده بود و یک سال بعد از آن، در پی برگزاری تجمع برای دادخواهی سرنگونی هواپیمای مسافربری پرواز ۷۵۲ بود. حالا او نیز یکی از فعالان جنبش زن زندگی آزادی است.
منبع: ایران وایر
