ممدوح المهینی
ریچارد هولبروک، فرستاده ویژه آمریکا به افغانستان، با پیشنهاد باراک اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا درباره افزایش ناگهانی تعداد نظامیان در افغانستان به مخالفت برخواست.
او بر این باور بود چنین اقدامی پیام نادرستی به نیروهای متنازع در افغانستان می‌فرستاد؛ بدین معنا که افزایش نیروها موقتی است و به‌زودی نظامیان آمریکایی از افغانستان خارج خواهند شد.
هولبروک به اوباما پیشنهاد داد که تعداد نیروها افزایش نیابند و فقط تعداد کمی از نظامیان در افغانستان نگه داشته بشوند. حضور نیروهای اندک به مردم افغانستان و طالبان این پیام را می‌رساند که ما «هستیم» و باید با ما مذاکره کنید.
هولبروک به دنبال پشتوانه‌ای برای مذاکرات بود. اما امری که پیشنهاد اوباما را بدتر می‌کرد، افزایش مشروط و کوتاه مدت تعداد نظامیان و سپس کاهش سریع و خروج نهایی از افغانستان بود.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا نیز برای جبران اقدامات نادرستش در اداره بحران کرونا، خواستار خروج سریع و کامل نیروهای آمریکا از افغانستان شد. اما او پس از هشدار فرماندهان عالی نظامی نسبت به پیامدهای عقب‌نشینی ناگهانی از افغانستان، تصمیم خود را عملی نکرد. نحوه طرح ایده خروج از افغانستان جز تبلیغات سیاسی ترامپ به‌شمار می‌رفت با این وجود او به چنین جنگی باور نداشت و مکررا جنگ افغانستان را جنگی بیهوده و پرهزینه توصیف کرده بود.
به‌جای آن، ترامپ پس از گفت‌وگو با اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، تصمیم به خروج نیروهای آمریکا از سوریه گرفت اما پس از مخالفت رهبران حزب جمهوریخواه و مقامات پنتاگون از این تصمیم نیز کوتاه آمد.
در این رابطه، جو بایدن تفاوت زیادی با رئیس جمهور پیشین آمریکا ندارد. «طالبان» پیش از تصرف نظامی کابل، در هنگام اعلام خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان توسط بایدن عملا پیروز منازعه اخیر شده بود.
دومین اقدام عجولانه آمریکا، خروج پنهانی نظامیان ایالات متحده از پایگاه «بگرام» بدون هماهنگی با فرماندهان افغان بود که احساس کردند آمریکا آنها را در گیر و دار جنگ با طالبان تنها گذاشته است.
پیام این اقدامات کاملا روشن بود؛ نیروهای آمریکایی افغانستان را ترک خواهند کرد و مردم این کشور باید با طالبان کنار بیایند.
به‌رغم بهم‌ریختگی حاصل از خروج سریع نظامیان آمریکا، بایدن کاملا می‌داند که چه تصمیمی گرفته است.
پرسش اصلی این است که آیا خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان امتیازی انتخاباتی برای بایدن در بر خواهد داشت؟ پاسخ کاملا روشن است؛ به‌دلیل مخالفت بسیاری از مردم با جنگ طولانی افغانستان که برخی آن را «جنگ بی‌پایان» نامیدند، چنین اقدامی پیامد سیاسی مثبتی برای بایدن در آمریکا خواهد داشت.
انگیزه ترامپ و اوباما برای خروج از افغانستان مشابه انگیزه‌های بایدن بود اما ترامپ در لحظات آخر از تصمیم خود عقب‌نشینی کرد.
بایدن از دوران نیابت ریاست جمهوری در دوره اوباما با خروج نظامیان از افغانستان موافق بود و خواستار اجتناب از نظر فرماندهان نظامی برای بقا در این کشور شده بود. او هدف حضور آمریکا در افغانستان را نه «ملت‌سازی» بلکه شکست «القاعده» و دیگر گروهای تروریستی اعلام کرده بود.
خروج آمریکا بی‌برنامه و ناگهانی بود. اما آیا چنین خروجی در بلند مدت تاثیر منفی خواهد داشت؟ بدون شک تاثیر تصاویر هرج و مرج خروج نیروهای آمریکایی از فرودگاه کابل و حضور مردم در این فرودگاه برای فرار، موقتی و زودگذر خواهد بود. مهمتر از آن پیامد جنگ 20 ساله آمریکا و پایان دادن به آن بود که بایدن در سخنان اخیرش به آن اشاره کرد.
شرایط داخلی همواره بر تصمیمات مهم سیاسی رهبران آمریکا تاثیر مستقیم و چشمگیری داشته است. مردم آمریکا بعدها قضاوت خواهند کرد که بایدن به جنگ فرسایشی و پرهزینه افغانستان پایان داد. رای دهندگان آمریکایی به بایدن برای این تصمیم پاداش خواهند داد هر چند که برخی در بیرون از آمریکا آن را تصمیمی اشتباه و ناجوانمردانه بپندارند.
به‌رغم وجود تحلیل راهبردی در تصمیم عقب‌نشینی آمریکا از افغانستان، نباید عامل شرایط داخلی آمریکا را در چنین تصمیماتی نادیده گرفت.
این عامل در تاریخ آمریکا باعث تصمیم‌گیری‌های بزرگی در سیاست خارجی ایالات متحده بوده به‌طوری‌که خروج نیروهای آمریکا از جنگ کره و مخالفت با اسرائیل، فرانسه و بریتانیا در جنگ سال 1956 اعراب و اسرائیل توسط آیرنهاور، به‌دلیل شرایط انتخاباتی آن دوره اتخاذ شده بود.
آیا افغانستان به پایگاه گروه‌های تروریستی تبدیل خواهد شد؟ آیا زنان افغانستان قربانی تبعیض و ظلم مضاعفی می‌شوند؟ آیا این کشور دچار هرج و مرج غیر قابل کنترلی خواهد شد؟ هیچ کس نمی‌تواند به این پرسش‌ها پاسخ دقیقی بدهد. اما دولت بایدن از این امر اطمینان دارد که در روز انتخابات تنها نسبت بسیار اندکی از رای‌دهندگان آمریکایی به این پرسش‌ها اهمیت می‌دهند و اکثریت، تصمیم بایدن در خروج از افغانستان را به‌یاد خواهند آورد.
