رويكرد اخیر سران ترکیه به آشتی همگانی اصلا اتفاقی نیست، زیرا آنان متحدان مهمی چون آمریکا، بازارهای اروپا و کشورهای خلیج را از دست داده و به جای برقراری روابط تجاری و دیپلماتیک، به گسیل سربازان و مزدوران به جبهه‌های جنگ در آسیا و آفریقا روی آورده بودند. علاوه بر این، هر آن چه به واسطه سوداگری جنگ‌های منطقه‌ای به دست آورده بودند با تحریم‌های آمریکا از دست دادند.
برای من مانند بسیاری از دیگران تعجب‌آور نبود وقتی شنیدم رئیس جمهور ترکیه، حمایت از مهمانانش «اخوان المسلمین» را کنار گذاشته؛ میهمانانی که استانبول را مرکزی برای فعالیت‌های برون‌مرزی خصمانه خود تبدیل کرده بودند.
به نظر می‌رسد ترکیه در این مرحله خسته و تسلیم شده است و دیگر قادر به ادامه راه و اداره جنگ‌های هم‌زمان در شمال عراق، شمال سوریه، طرابلس لیبی، طرابلس لبنان، و نیز مقابله با مصر، سعودی، ارمنستان و غیره نخواهد بود. این اقدامات نظامی نابخردانه هزینه بسیار بالایی داشته و پیامدهای داخلی آنها نیز افزایش یافته است.
آیا رویکرد ترکیه اردوغان اکنون واقعا تغییر کرده یا اینکه تحولات کنونی، موقت و به هدف بازگرداندن تعادل هستند؟ آیا هواداران عرب اردغان به شکست ماموریت وی اذعان خواهند کرده‌اند؟
شکست محور منطقه‌ای ترکیه را می‌توان در چند جبهه خلاصه کرد: خروج «اخوان» از بازی قدرت در مصر، کاهش فزاینده نقش جریان «النهضه» در تونس، تا ناتوانی در کنترل شمال سوریه، کاهش سطح روابط با اسرائیل، و نیز سقوط رژیم عمر حسن البشیر به عنوان یک متحد استراتژیک در سودان و سرد شدن روابط با ایالات متحده.
این ناکامی‌ها بزرگتر از آن است که فقط با پشتیبانی مالی یا حمایت صرف سیاسی، بتوان آنها را جبران کرد. از سال 2014 تا به امروز سالها گذشت تا آنکارا درک کند که بازی از قبل باخته‌ای را آغاز و دنبال می‌کرده است.
پس از هفت سال ستیز دیپلماتیک، رسانه‌ای و امنیتی از سوی آنکارا، در نهایت شاهد عادی‌سازی روابط با مصر هستیم. تجربه نشان داد که اگر فشار ترکیه هفت سال دیگر هم ادامه می‌یافت باز هم جامعه مصر تحت تاثیر چنین پروپاگاندای سیاسی قرار نمی‌گرفت.
این ناکامی برای کسانی بود که تصویری شکست‌ناپذیر از اردوغان در جهان عرب به نمایش می‌گذاشتند. اردغان پس از توافق با روس‌ها معارضان سوری را رها کرد. او به اشتباه به دفاع از نظام ایران پرداخت که منجر به شکست پروژه‌اش برای تبدیل شدن به رهبری دینی شد. اخیرا هم به حمایتش از هزاران عضو مصری و عرب «اخوان المسلمین» پایان داد.
با این وجود برای ما مهم نیست که اردوغان فعالیت رسانه‌های اخوان را متوقف کرده یا تعدادی از آنها را از ترکیه اخراج و یا به زودی تحویل خواهد داد و روابط از سرگرفته خواهد شد، بلکه مهم آن است که آیا ما با اردوغان جدیدی روبه‌رو هستیم؟ آیا شاهد تغییر رویکردها و سیاست‌های او خواهیم بود؟
زیاد خوشحال نباشیم! او به همین سادگی کوتاه نخواهد آمد و به احتمال زیاد برنامه‌های ده سال گذشته خود را به نحو دیگری ادامه خواهد داد. امید است که توبه اردوغان صادقانه باشد، جاه طلبی‌های منطقه‌ای خویش را کنار بگذارد، جنگ‌هایش را متوقف کند و به این منطقه از هم گسیخته و غرق در فقر، فرصت صلح و آرامش و توسعه و پیشرفت بدهد.
منبع: روزنامه الشرق الاوسط
ترجمه: العربیه فارسی
