به آن بخند تا از بین برود

فهمیدیم که سرکارخانم «کرونا» ما را مجبور ساخت از پشت صفحه با هم تعامل کنیم. کارهای سازمانی‌مان را انجام می‌دهیم و از پزشک مشورت می‌گیریم و با دوستان‌مان دیدار می‌کنیم و به برنامه‌های موسیقی می‌رویم و شیر کودکان را می‌خریم و سفارش یک سینی باقلاوا می‌دهیم. اما سخت می‌توان فهمید که گوشی تو را غلغلک بدهد تا هرو کر بخندی.

این چیزی است که نمایشگاهی جالب که موزه انسان پاریس میزبان آن است پیشنهاد می‌کند. نمایشگاه خنده و دانش قهقه. قهقه دانشی همچون پزشکی، عروض و فیزیک هسته‌ای است. ویروس یک سال است که بربشریت سنگینی می‌کند. دست‌اندرکاران موزه تلاش می‌کنند بار بازدیده کنند منتظر را سبک کنند. به او می‌گویند:« به آن بخند از بین می‌رود». و از حالا تا زمانی که زایل شود بازدید کنندگان مجازی در حالی که در خانه خود نشسته‌اند از طریق صفحه گوشی می‌چرخند و اشیاء به نمایش درآمده را تماشا می‌کنند.

آگهی می‌گوید این یک مناسبت خانوادگی است و بهتر است با افراد بالای شش سال خانواده از آن بازدید کنند. گردشی تسلی بخش با اینکه نمایشگاه براساس اصول علمی محکم گذاشته شده با مایه‌ای از شوخی که مسائل علمی را سبک نمی‌گیرد. ویژگی خنده در نوع بشر را به حرکت وامی‌دارد. داروین ثابت کرد که خنده منبع پیوستگی جمعی است، این را همه جوامع می‌شناسند. حتی در میان جانوران دیده می‌شود. انسان تنها حیوان خندان نیست آن طور که تصور می‌کردیم. عکس‌ها و فیلم‌هایی وجود دارند که ثابت می‌کنند میمون‌ها و موش‌ها هم مثل ما می‌خندند. اما باید حواست به لبخند شیر باشد اگر دیدی نیش‌هایش بیرون زده.

شاید خنده کلید فرج باشد. وقتی که مصیبت بزرگ زایل شد و بازدید کننده توانست با پوست و گوشت و خون به نمایشگاه برود، یکی از سالن‌ها را نمایشگاهی میدانی خواهد دید درباره این حقیقت که خنده موجب خنده می‌شود. یعنی مسری است. بازدید کننده هدفون‌‌ها را روی گوش خود می‌گذارد و انواع قهقه‌های زنجیره‌ای را می‌شنود و با هر حس و حالی که دارد او را به خنده وامی‌دارند تا اشکش دربیاید.

خنده‌های انفجاری یا خوشه‌ای مانند نقشه‌های توسعه‌ای یا بمب‌های کشنده.

در نمایشگاه گوشه‌ای مخصوص غلغلک یا پنهان کردن وجود دارد. شهروند خوشبخت، یعنی بی درد، روی صندلی گرم و نرم می‌نشیند و چشمانش را می‌بندد سپس یکی با حرکت دادن پر طاووس روی گوشش یا با حرکات نرم پهلویش را نرمش می‌دهد و با این کار غافلگیرش می‌کند. خنده واکنش طبیعی است. اینجا بازدید کننده خود به سوژه تماشا تبدیل می‌شود. اما کسی که به طور مجازی و از پشت صفحه نمایش به بازدید نمایشگاه می‌رود، راهنما به او پیشنهاد می‌کند از خودش پذیرایی کند. یعنی خودش را غلغلک بدهد با این نظریه علمی که خودغلغلکی به اندازه انگشت دیگران موجب خنده نمی‌شود.

در کتابی که جدیداً منتشر شده گفتاری از استاد فلسفه ماری فرانسوا سالیه وجود دارد که لبخند نشانه انفعال قابل توجه در چهره است. قلم آن را نقاشی می‌کند و عدسی عکاس و دوربین کارگردان می‌قاپند. الهام بخش شاعر و ترانه سراست:« یابو ضحکة جنان/ای خنده‌ات همچون بهشت». در دوران کهن معنای روحی و صوفیانه داشت. بعد کارکرد زیباشناسانه گرفت. میان لبخند بودا و لبخند مونالیزا سخن‌ها می‌توان گفت. و امروز دندانپزشکان از « لبخند هالیوودی» ثروت می‌اندوزند. به تو می‌خندند تا خنده درخشانی داشته باشی. آیا وقتی که به ما گفتند خنده بی دلیل نشانه کم ادبی است به ما خندیدند؟ در راهنما می‌خوانی که خنده‌های متقابل و قهقه‌ها بیانگر رهایی و آزادی‌اند و نشان دهنده احساسات مثبت. بخشی از روزهای انسان را پرمی‌کنند و برای سلامتی مفید است. در روابط میان انسان‌ها در دوره‌های مختلف و فرهنگ‌ها و طبقات نقش دارند. وقتی می‌خندی چه اتفاقی در بدنت می‌افتد و دلیل آن انقباض عضلات و موج‌های صوتی و باز شدن چهره چیست؟ دانشمندان می‌گویند هر فرد روز حدود 18 بار باید بخندد. کدام فرد مدنظر آنهاست؟ اروپایی یا عرب؟ کاش دانشمندان موزه انسان درپاریس المتنبی را خوانده باشند:« لکنه ضخک کالبکا/ اما خنده‌ای همچون گریه است».

منبع: الشرق الاوسط فارسی