چگونه استالین «آلمانی‌های شوروی» را به خاطر حمله هیتلر تنبیه کرد؟
نیکلای بوگای، مورخ روسی، ارتش کارگری را ترکیبی از «خدمت نظامی، فعالیت تولیدی، و حبس به سبک گولاگ» توصیف می‌کند
شوروی سابق در میانه قرن بیستم یک جمعیت قابل توجه آلمانی‌الاصل داشت که جوزف استالین به دلیل حمله آدولف هیتلر به شوروی در جریان جنگ جهانی دوم آنها را به شرق کشور و دور از دسترس نازی‌ها تبعید کرد.
آلمانی‌های شوروی عموما در حوزه رود ولگا ساکن بودند که در بخش اروپایی شوروی بود، اما حزب کمونیست در سال 1941 آنها را به قزاقستان در آسیای میانه و سیبری در خاور دور فرستاد تا مبادا به هم‌نژادان مهاجم خود کمک کنند.
این افراد ظاهرا فقط جابجا شده بودند، اما به گفته شاهدان عینی در گونه‌ای «اردوگاه‌های کار اجباری» روزگار می‌گذراندند، چرا که کمونیست‌ها تصمیم گرفته بودند از این جمعیت آلمانی‌الاصل در راستای کارزار جنگی شوروی بهره‌کشی کنند.
بر همین مبنا «ارتش کارگری» تشکیل شد که «عناصر نامطلوب» مثل آلمانی‌‌الاصل‌ها شب و روز در آن مشغول کار اجباری در حوزه‌های صنعت و کشاورزی بودند. نیکلای بوگای، مورخ روسی، ارتش کارگری را ترکیبی از «خدمت نظامی، فعالیت تولیدی، و حبس به سبک گولاگ» توصیف می‌کند.
بسیاری از آلمانی‌الاصل‌هایی که در دوران جنگ جهانی دوم به اجبار به ارتش کارگری در خاور دور پیوستند، شرایط زندگی و کار در آن را به شدت دشوار توصیف کرده‌اند، و گفته شده شرایط زندگی‌شان مشابه زندانیان با اعمال شاقه بود.
سال بعد حزب کمونیست تصمیم گرفت باقی ملیت‌های درون شوروی مثل فنلاندی‌ها، رومانیایی‌ها، مجارها، بلغارها، و ایتالیایی‌ها که سرزمین‌های مادری‌شان در کنار نازی‌ها می‌جنگیدند را نیز به ارتش کارگری ملحق کند.
ارتش کارگری و اردوگاه‌های کار اجباری آن تا دو سال بعد از پایان جنگ جهانی دوم کماکان برقرار بودند، و بالاخره در سال 1947 منحل شدند. طبق برخی داده‌ها، بیش از 316000 فرد آلمانی‌الاصل در طول سال‌های جنگ برای خدمت اجباری در ارتش کارگری به اقصی‌نقاط شوروی تبعید شدند.
پس از مرگ استالین و در زمان صدارت نیکیتا خروشچف، شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1964 فرمانی صادر کرد و در آن اتهامات علیه آلمانی‌های شوروی را ناعادلانه خواند و به عنوان «نمود رفتار خودسرانه در چارچوب کیش شخصیت استالین» معرفی کرد.
با این وجود، تبعیدی‌ها که دیگر جاگیر شده بودند و پس از نزدیک به سه دهه دوری ارتباط خود را با خانه و کاشانه پیشین‌شان از دست داده بودند، دیگر به مکان‌های اولیه خود بازنگشند، و برای همیشه در همان جاهایی که در دوران جنگ به اجبار ساکن شده بودند ماندگار شدند.
