پینوکیوی تیره و تار دِل‌تورو نقدی بر «بزرگ شدن» است

اقتباس گیرمو دِل‌تورو، کارگردان بزرگ مکزیکی که عموما در هالیوود فیلم می‌سازد، از داستان مشهور کودکان «پینوکیو» اخیرا پس از مدت‌ها انتظار از شبکه تلویزیونی «نت‌فلیکس» پخش شد و بینندگان را شوکه کرد.

در اقتباس دل‌تورو، ژپتوی نجار پسری دارد که در جریان جنگ جهانی اول کشته می‌شود، و او بیست سال بعد، در زمانی که فاشیست‌ها بر ایتالیا حکم می‌رانند، برای فراموش کردن غصه مرگ پسرش، پینوکیو را از چوب درختی که با هم کاشته بودند می‌تراشد.

در سطح بین‌المللی، مشهورترین اقتباس سینمایی پینوکیو هنوز هم کارتون دیزنی است که در آن پینوکیو به الاغ تبدیل می‌شود و یک نهنگ غول‌پیکر او را می‌بلعد. دل تورو می‌گوید کارتون دیزنی را هنگامی که بچه بوده تماشا کرده، و به نظرش یکی از ترسناک‌ترین فیلم‌هایی است که تاکنون دیده است.

منتقدان ادبی پینوکیو را با «اودیسه» هومر و «کمدی الهی» دانته مقایسه کرده‌اند. گفته می‌شود در خاستگاه آن ایتالیا، به همان اندازه که درباره آن دو اثر کلاسیک ادبیات جهان مطلب نوشته شده، درباره پینوکیو هم نوشته شده است. داستان مورد خوانش‌های ایدئولوژیک، مارکسیستی، فلسفی، انسان‌شناختی، روانکاوانه و فرویدی قرار گرفته است.

تمرکز دل‌تورو در اقتباس خود، گلایه از این حقیقت است که بزرگسالان کودکان را با قضاوت‌های خود تحت فشار بی‌مورد قرار می‌دهند. در داستان اصلی، پینوکیو هر بار که به حرف «بزرگترها» گوش نمی‌کند، به ترتیبی مورد تنبیه قرار می‌گیرد، و در نهایت «یاد می‌گیرد» کاری که به او گفته شده را انجام دهد.

در مقابل، دل‌تورو می‌گوید تمام تلاش خودش را کرده تا یک پینوکیوی «نافرمان» بسازد و نافرمانی را به یک «فضیلت» تبدیل کند، چرا که به نظر وی این همه تلاشی که برای «اهلی» کردن کودکان صورت می‌گیرد، برای او امری ترسناک است.

به گفته وی: «ترسناک بودن این قضیه از آنجایی آب می‌خورد که کودک به زور به دنیای ارزش‌های بزرگسالی وارد می‌شود بدون اینکه بتواند لزوم آن را درک کند، و در نهایت هم می‌فهمد هرچه به او گفته‌اند دروغ بوده است. این احساسی بود که خودم در دوران کودکی داشتم. هرچه بزرگترها به من می‌گفتند را خودشان لزوما نمی‌فهمیدند.»