النهضه؛ رنسانس عربی در قرن نوزدهم

«النهضه» که آن را «رنسانس عربی» و «جنبش بیداری عربی» نیز نامیده‌اند، یک جنبش سیاسی-فرهنگی گسترده در جهان عربی در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم بود که به ویژه در مصر و سوریه شکوفا شد.

سرزمین‌های عرب در آن دوران بخشی از امپراطوری عثمانی بودند، و مطالعات سنتی النهضه را واکنشی به «شوک فرهنگی» ناشی از حمله ناپلئون به مصر تحت سلطه عثمانی در سال 1798 دانسته‌اند، که به حرکات اصلاح‌طلبانه حاکمان بعدی این سرزمین انجامید.

با این وجود، پژوهش‌های معاصر نشان داده است که برنامه اصلاحات النهضه همان‌قدر که واکنشی به استعمار اروپا بود، از جنبش «تنظیمات» نیز الهام گرفته بود، که دوره‌ای از اصلاحات در امپراطوری عثمانی در قرن نوزدهم بود که به تحول نظام سیاسی و مشروطه شدن سلطنت انجامید.

محمد علی پاشا، که حاکم منصوب عثمانی‌ها در مصر بود، در سال 1821 اولین چاپخانه را دایر کرد. فنون انتشاراتی مدرن به سرعت در مصر گسترش یافت، و به عمومیت یافتن فرهنگ روزنامه‌نویسی و کتاب‌خوانی در آن سرزمین انجامید، که به نوبه خود باعث ظهور طبقه متوسط شد.

گفته می‌شود که رنسانس عربی همزمان در مصر و سوریه آغاز شد، اما با توجه به پیشینه‌های متفاوت آنها، جنبه‌های اصلاحاتی که این دو سرزمین روی آنها تمرکز کردند هم متفاوت بودند. مصر بر جنبه‌های سیاسی جهان عرب تمرکز کرد، در حالی که سوریه عموما بر جنبه‌های فرهنگی متمرکز بود.

ترجمه گسترده ادبیات اروپایی و آمریکایی منجر به نوسازی زبان عربی شد. بسیاری از اصطلاحات علمی و آکادمیک، و واژگان برای نامیدن اختراعات مدرن در این دوران وارد فرهنگ عربی شد، و علاوه بر آن واژگان جدیدی مطابق با سیستم ریشه‌شناسی عربی برای پوشش دادن مفاهیم نو ابداع شد.

در دوران جنبش بیداری عربی بود که با توسعه مطبوعات، «عربی کلاسیک» پس صدها سال بالاخره از مُد افتاد، و «عربی مدرن» جایگزین آن شد که امروزه هنوز در سرتاسر جهان عرب مورد استفاده قرار می‌گیرد.