دلیل محبوبیت ادبیات «دیستوپی» چیست؟
با خواندن ادبیات دیستوپی، انسانها خود را از نظر ذهنی برای مقابله با دنیاهای ناخوشایند و ترسناکِ احتمالیِ آینده آماده میکنند
ادبیات «دیستوپی» گونهای از ادبیات مدرن است که آیندهای تیره و تار را تصویر میکند؛ لذا در قیاس با ادبیاتِ سابقهدارترِ «اوتوپی» یا «مدینهٔفاضلهای»، نظریهپردازان ادبی این گونه ادبیات را دیستوپی یا «مدینهٔجاهلهای» نامگذاری کردهاند.
ادبیات دیستوپی امروزه تقریبا در همه جا حضور دارد. بسیاری از نویسندگان مدرن و معاصر به خاطر نگارش داستانهای دیستوپی مشهور شدهاند، و هرساله فیلمهای سینمایی و سریالهای تلویزیونی بسیاری بر اساس این گونه ادبیات ساخته میشود.
یکی از دلایل محبوبیت ادبیات دیستوپی میتواند این باشد که خوانندگان با وقایع آن همذاتپنداری میکنند، چرا که تبدیل دنیای خودشان به یک دنیای دیستوپی را بسیار محتمل میپندارند.
بر فرض مثال، در دنیایی که مدام جنگ و دیکتاتوری بیشتر میشود و مردم فقیرتر و بدبختتر میشوند و حتی جان خود را از دست میدهند، پیشبینیهای ادبیات دیستوپی رنگ واقعگرایانهٔ بیشتری به خود میگیرد.
علاوه بر این، همهگیریهای ویروسی و بحرانهای اقلیمی که به مرگ و میر انسانها و حیوانات و تخریب گستردهٔ طبیعت انجامیده، امکان واقعیت یافتن آیندهای تیره و تار را افزایش داده است.
تحت چنین شرایطی، خوانندگان ادبیات دیستوپی احساس میکنند دنیاهای تخیلی که دربارهشان میخوانند، میتوانند در عالم واقع هم موجود شوند. مثلا ممکن است مردم مستأصل شوند و دست به شورش بزنند، و دولتها برای مقابله دست به سرکوب زده و به شدت سختگیر شوند، و بیدن ترتیب دموکراسی و آزادی از بین برود.
از طرف دیگر، بشر که همیشه نگران آینده است، علاقه خاصی به آمادهسازی و ذخیرهسازی دارد. این میتواند خود را در قالب سنگرسازی از کیسههای شن جلوی خانه و مسدود کردن پنجرهها و ذخیره کردن غذا و کالاهای ضروری برای مقابله با طوفان یا حملهٔ زامبیها خودش را نشان دهد.
بنابراین، با خواندن ادبیات دیستوپی مانند «1984» جورج اورول یا «قصهٔ خدمتکار» مارگارت اَتوود، یا با دیدن سریالی مثل «مردگان متحرک»، انسانها به طریقی خود را از نظر ذهنی برای مقابله با دنیاهای ناخوشایند و ترسناکِ احتمالیِ آینده آماده میکنند.