کشف آثار عصر یخبندان زیر دریای شمال

دانشمندان توانستند برای اولین بار از ساختارهای ژئولوژیک زیردریایی که در دوران آخرین عصر یخبندان حدود بیست هزار سال پیش شکل گرفته بود نقشه‌برداری دقیق کنند.

طی دو و نیم میلیون سال گذشته، سیاره زمین میان دوره‌های متناوب یخبندان و گرما در نوسان بوده است، که طی آنها یخچال‌ها مدام در حال پیشروی و پس‌روی بوده‌اند. آخرین دوران یخبندان بین 26500 تا 20000 سال پیش به اوج خود رسید و بخش اعظم آمریکای شمالی، اروپای شمالی و آسیا را یخ‌پوش کرد. از آن زمان تابحال، یخچال‌ها آب شده‌اند، ولی آثارشان کماکان باقی است.

اخیرا گروهی از دانشمندان موفق شدند از «دره‌های تونلی» که توسط این یخچال‌های باستانی ساخته شده، نقشه‌برداری کنند. این دره‌ها یا کانال‌ها، بقایای سیستم‌های عظیم رودخانه‌ای هستند که در زیر یخچال‌ها جاری بودند، و با افزایش دما و ناپدید شدن یخ‌ها کماکان از یخ‌های ذوب‌شده تغذیه می‌کردند.

این کانال‌ها اکنون در صدها متریِ عمق دریای شمال زیر کفِ سنگی دریا قرار دارند. برای پیدا کردن و ترسیم ویژگی‌های دقیق این کانال‌ها، تیم دانشمندان از فناوری «بازتاب لرزه‌ای سه‌بعدی» استفاده کرد. این فناوری مشابه همان تکنیکی است که دستگاه‌های «اِم.آر.آی» برای تصویربرداری از داخل بدن انسان استفاده می‌کنند.

این فناوری از طریق مهار أمواج صوتی عمل می‌کند. ابتدا سیگنالی به درون آب ارسال می‌شود، بعد به صخرهٔ بستر دریا برخورد می‌کند و برمی‌گردد، و دستگاه در کشتی آن سیگنال را مهار می‌کند، و می‌تواند تصویری تقریبی از ساختار ژئولوژیکی ارائه دهد. تصاویر به دست آمده تنها چند متر خطا دارند، و حتی چیزهایی که زیر صدها متر رسوبات دفن شده‌اند را به خوبی نشان می‌دهند.

اهمیت کشف جدید دانشمندان این است که امروزه مشاهده آنچه در زیر صفحات بزرگ یخی می‌گذرد بسیار دشوار است. لذا بررسی این کانال‌های باستانی برای درک نحوه واکنش صفحات یخ به تغییرات اقلیمی، برای بررسی یخچال‌های معاصر خودمان مثل یخچال قطب جنوب و یخچال گرینلند مفید است.