دانشمندان فرانسوی و روسی، ویروسی سی هزار ساله که در زمینهای یخ بسته سیبری (پرمافروست) غیر فعال بود را با گرم کردن فعال کردند و این ویروس توانایی بیماریزاییاش را دوباره بازیافته است.
دانشمندان میگویند این ویروس غول پیکر برای انسانها و جانوران خطرناک نیست و به آمیب، که یک جاندار تک سلولی است، حمله میکند. با ذوب شدن یخ زمینهایی که تا بحال در انجماد دائمی بودهاند ممکن است سر و کله ویروسهای بسیار قدیمی پیدا شود.
اکثریت ویروس هایی که ما می شناسیم، اینطور تعریف می شوند: آنها بسیار کوچک هستند. در کپسول های بی جان با مقدار کمی DNA زندگی می کنند. آنها توانایی ربودن سلول های زنده ای که بطور تصادفی در کنار آنها قرار می گیرند را دارند.
به همین دلیل وقتی برای اولین بار ویروس های غول پیکر "میمی ویروس" و "پاندورا ویروس" کشف شدند، محافل تحقیقاتی تکان خورد.
اما این ویروس بزرگترین ویروسی است که تا بحال شناخته شده و در واقع 1.5 میکرومتر طول دارد و به عبارت دیگر به اندازه یک باکتری کوچک است و می توان آنرا با میکروسکوپ نوری دید، در صورتی که اکثر ویروس ها را فقط می توان با میکروسکوپ الکترونی مشاهده کرد.
ماتیو لژندره وهمکاران زیست شناسش در آزمایشگاه دانشگاه اکس-مارسی فرانسه، به این ویروس جان بخشیدند و به آن نام پیتوویروس سیبریکوم دادند.
پیتوس در یونان باستان به غرابههای بزرگ شراب گفته می شد و به گفته ژان میشل "ما فرانسوی هستیم پس باید شراب را وارد داستان میکردیم." و واژه سیبریکوم هم طبیعتا به محل یافتن آن یعنی سیبری اشاره دارد.
این پژوهشگران دو سال پیش دریافتند که دانشمندان روس در زمینهای منجمد سیبری یک گیاه میوهدار باستانی پیدا کردند که سی هزار سال قدمت داشت و توانستند به آن حیات دوباره بدهند.
آنان به فکر افتادند که اگر میشود یک گیاه را دوباره زنده کرد، پس شاید بشود به یک ویروس هم حیات دوباره بخشید.
در مورد زنده بودن یا نبودن ویروسها در بین دانشمندان اختلاف نظر وجود دارد و در واقع این ارگانیسمها در مرز حیات قرار دارند. برخی ویروسها را زنده نمیدانند، چون ساختار سلولی متداولی ندارند و نمیتوانند بیرون از سلول موجود زنده دیگر رشد کنند، اما بعضی دانشمندان نیز آنها را زنده میدانند چون برخی از ویژگیهای حیات مانند داشتن ژن و تکثیر خود را دارند.
این دانشمندان فرانسوی نمونهای از این یخهای سیبری را از دانشمندان روس گرفتند و این ویروس غول پیکر را که از این یخ ها بیرون آورده بودند در تماس با آمیب قرار دادند.
پس از مدتی با کمال تعجب دیدند که ویروسی که 30 هزار سال یخ زده بوده، جان گرفته و بدن آمیب را تسخیر و به تکثیر خود پرداخته است! آنها آمیب را به عنوان طعمه استفاده کردند. زمانی که آمیبها در حال مرگ بودند، در داخلشان این ویروس عظیمالجثه شناسایی شد.
پس از سی هزار سال این ویروس دوباره قربانی تازهای پیدا کرده و آن آمیب بیچاره بود.
این خانواده از ویروسها ده سال پیش شناسایی شدند و به قدری بزرگ هستند که میتوان آنها را زیر میکروسکوپ معمولی دید و پیتوویروس سیبریکوم بزرگترین آنهاست.
پژوهشگران فکر میکنند ارگانیسمهای بیماری زای دیگری هم در زمینهای منجمد سیبری نهفته باشد.
مساحت زمینهای یخزده سیبری از دهه هفتاد میلادی از نظر وسعت و ضخامت یخ کوچکتر شده و با گرم شدن آب و هوا، این اراضی یخ زده کوچک و کوچکتر می شوند تا حدی که اکنون 7 درصد از وسعت "پرمافروست" یا همان زمین یخ زده کمتر شده است.
از طرف دیگر اکتشاف و بهره برداری از منابع طبیعی و زیر زمینی موجود در این اراضی هم باعث شده است دسترسی به این مناطق آسانتر شود.
زمین یخزده (پرمافروست) به خاک و سنگی گفته میشود که بیش از دو سال در حالت انجماد مانده باشد. این نوع زمین بیشتر در نواحی بسیار سردسیر مثل سیبری، آلاسکا، شمال کانادا و گرینلند دیده میشود که بعضی از آن مناطق هزاران سال است که یخ بسته اند.
دانشمندان میگویند اگر آب و هوای کره زمین بیش از یک و نیم درجه گرم شود این زمینها از حالت انجماد خارج میشوند.
کارشناسان محیط زیست می گویند، هر چه بیشتر به لایههای عمیق تر زمین دست بزنیم، خطر ظهور و حتی پخش ویروسهای باستانی بیشتر می شود که می تواند منجر به فاجعه شود. به گفته آنها ، اگر اکتشافات صنعتی در منطقه شروع شود لایههای عمقی خاک منجمد جابجا می شود. با حفاری و استخراج معدن راه نفوذ به لایهای قدیمی باز میشود و خطر از همینجا شکل میگیرد که ارگانیسم های خطرناک زندگی دوباره یابند. آنوقت ممکن است آنها برای انسان نیز بیماری زا باشند.