یک کارشناس ارشد مسائل شبهقاره، بهبود روابط و توسعه مناسبات با کشورهای منطقه از جمله عادیسازی روابط با سعودی و تنشزدایی در روابط ایران با غرب را دو موضوع ضروری در سیاست خارجی ایران دانست.
خبرگزاری ایرنا، شنبه 28 مارس 2020، با تعدادی از کارشناسان و تحلیلگران مسائل سیاست خارجی گفتوگو کرد و «رفع، توقف و کاهش آثار تحریمها و بهبود مناسبات منطقهای با همسایگان» را به عنوان مهمترین موضوعاتی برشمرد که کارشناسان و تحلیلگران مسائل سیاست خارجی در نظرخواهی ایرنا، آنها را جزو اولویتهای نخست سیاست خارجی ایران در سال 1399 عنوان کردند.
قاسم محبعلی، مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت امور خارجه ایران، تلاش وزارت امور خارجه در سال 99 برای متوقف کردن همه تحریمها یا بخشی از آنها را ضروری دانست.
به گفته وی، بدون رفع تحریمها و مدیریت مناقشه و بحران میان ایران و آمریکا، شرایط برای حرکت به سمت عادی شدن شرایط بسیار سخت خواهد بود.
همچنین پیرمحمد ملازهی، کارشناس ارشد مسائل شبه قاره در گفتوگو با ایرنا، قرار گرفتن دو موضوع را در دستور کار وزارت امور خارجه در سال 99 لازم دانست.
وی «بهبود روابط و توسعه مناسبات با کشورهای منطقه» را یکی از این موضوعات عنوان کرد و افزود: «در این چارچوب عادیسازی روابط با عربستان سعودی ضروری است چراکه روابط تنشآمیز دو کشور بر روابط ایران با کشورهای عربی اثرگذار بوده است».
جمهوری اسلامی ایران و سعودی از ژانویه 2016، پس از واقعه حمله به سفارت سعودی در تهران هیچگونه روابط دیپلماتیک ندارند.
عادل الجبیر، وزیر امور خارجه سابق سعودی در ماه ژانویه 2016 اعلام کرد که روابط دیپلماتیک خود با ایران را قطع کرده است و از هیئت دیپلماسی ایرانی خواست تا ظرف 48 ساعت خاک این کشور را ترک کنند. یک روز پس از اعلام قطع رابطه سعودی با ایران، عادل الجبیر، وزیر خارجه سعودی، در این باره توضیح داد که این قطع رابطه شامل پایان یافتن تمامی مناسبات تجاری و همچنین لغو پروازها بین دو کشور میشود اما مسئله سفر ایرانیان به مراسم حج را در بر نمیگیرد.
ملازهی، «تلاش برای تنشزدایی در روابط ایران با غرب» را موضوع دیگری دانست که باید مورد توجه قرار بگیرد.
به گفته وی، «سیاست نگاه به شرق نتایج مناسبی را به همراه نداشته است» چرا که حتی بسیاری از کشورهای شرقی برای توسعه روابط با ایران، نگاهشان به «روابط تهران با غرب» است.
ملازهی، روابط خصمانه ایران با آمریکا را دارای تاثیرات گسترده دانست که بدون تغییر و اصلاح آن، «مسائل دیگر ایران در عرصه سیاست خارجی هم چندان موثر نخواهد بود».
مذاکرات برجام که همواره مورد تاکید دولت روحانی بود در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما با موفقیتهایی همراه بود. اما با روی کار آمدن دونالد ترامپ در 8 مه 2018، آمریکا بهطور یکجانبه از این توافقنامه خارج شد. بدین ترتیب، تمام تحریمهایی که آمریکا طبق پیوست دوم برجام موظف به تعلیق آنها شده بود دوباره برقرار شدند.
از سوی دیگر، ترامپ در سخنزانی خود در سازمان ملل، تندترین اظهارات تاریخ ریاست جمهوری آمریکا علیه ایران را اظهار نمود. آمریکا اتحاد با سعودی را افزایش داد و تصمیم به تشکیل «ناتو عربی» علیه ایران گرفت.
ترامپ و مقامات آمریکایی، همواره تاکید کردهاند هدف از تحت فشار قرار دادن ایران، تغییر و اصلاح سیاستهای مداخلهجویانه این کشور در منطقه و دست کشیدن ایران از حمایت و تقویت «گروههای تروریستی» است.