یک دیپلمات بلندپایه آمریکایی پس از سفر اخیرش به ریاض، نسبت به آینده پادشاهی عربی سعودی، ابراز خوش‌بینی کرد. او نتیجه سفر خود را این‌گونه خلاصه کرد: «سعودی تنها امید در منطقه‌ای است که یافتن امید در آن، مساله‌ای دشوار است».
دنیس راس، دیپلمات مشهور آمریکایی و یکی از برجسته‌ترین کارشناسان جهان در امور خاورمیانه که پیشتر مشاور باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا بود، در مقاله‌ای که در روزنامه «واشینگتن پست» با عنوان «انقلاب اصلاحات در سعودی» منتشر کرده، درباره نتایج سفر اخیر خود به ریاض نوشته است.
راس نوشته است: «از سعودی خارج شدم در حالی که نسبت به آینده آن احساس امیدواری می‌کردم». او افزوده است: «در حقیقت سعودی که اکنون به آن سفر کردم، با سعودی که از سال ۱۹۹۱ به آن می‌رفتم، تفاوت دارد. این کشور اکنون شاهد یک رنسانس و یک جهش است که رهبری عالی سعودی آن را رهبری می‌کند».
راس در مقاله خود، به اصلاحات اقتصادی بزرگ جاری در سعودی اشاره می‌کند و می‌افزید: «با وجود این‌که تغییرات سیاسی در سعودی وجود ندارد، اما این کشور اکنون شاهد تحول است».
نکته برجسته
اما برجسته‌ترین نکته‌ای که این دپلمات آمریکایی آن را رصد کرده، این است که ریاض، به پایتخت فعالیت و کار در منطقه تبدیل شده است. او خاطرنشان کرده است: «بیش از یک وزیر و مسئول رسمی به ما گفتند که هفته‌ای حدود ۸۰ ساعت کار می‌کنند و این ساعت کار برای روزهای عادی است»، و این بدان معنی است که میانگین کار روزانه یک وزیر در سعودی، اکنون از روزانه ۱۱ ساعت در ۷ روز هفته، تجاوز می‌کند.
سخنان راس، یادآور مقاله‌ای است که خبرنگاران روزنامه «بلومبرگ» پس از دیدارشان با شاهزاده محمد بن سلمان در دفترش در ریاض نوشته‌اند. آن‌ها در این مقاله نتیجه گیری کرده بودند که این شاهزاده سعودی، روزانه بیش از ۱۲ ساعت کارمی‌کند و برای ساعت‌های رسمی، در دفترش با لباس غیر رسمی نشسته است تا بتواند بیشترین کار ممکن را در یک روز انجام دهد.
راس می‌افزاید: «هنگامی که پرسیدیم چگونه این مسئولان در سایه بروکراسی موجود می‌توانند تمام نیازمندی‌های جدید را برآورده کنند، پاسخ شنیدیم که همه از آن‌چه روی می‌دهد، خشنود نیستند، اما مسئولام کم سن و سال جدید احساس می‌کنندکه بخشی از یک تحول مهند و در حال ساخت یک واقعیت جدید در سعودی هستند».
زنان سعودی
نکته دومی که دنیس راس در جریان سفر خود به سعودی به آن اشاره کرده، حضور بیش از گذشته زنان در جامعه است. او نوشته است که زنان سعودی، در دیداری که با عادل الجبیر وزیر امور خارجه این کشور برگزار شد، حضور داشتند. زنان همچنین نیمی از حاضران در بازدید راس از یکی از دانشکده‌های مهم ریاض بودند.
راس نوشته است: «بر این باورم که سعودی، طرح‌های هدف‌داری برای آینده دارد که بر اساس تنوع اقتصادی، پایان دادن به تکیه بر نفت، حفظ سرمایه‌گذاری‌ها برای سرمایه‌گذاری‌های محلی و تشویق شفافیت و پرسشگری، بنا شده است». او خاطرنشان کرده است که «شفافیت» و «پرسشگری» دو مساله‌ای هستند که در گذشته وجود نداشتند.
دورنمای ۲۰۳۰
راس ادامه می‌دهد: «ولی ولیعهد سعودی شاهزاده محمد بن سلمان به ما تاکید کرد که بازگشتی به گذشته وجود ندارد و اکنون تنها ایده‌ئولوژی موجود در سعودی، توسعه ملی و پیشرفت است»، او افزوده است: «برای شاهزاده هیچ انتخابی جز پیشروی به سمت اهداف مشخص شده در طرح تحول ملی و دورنمای ۲۰۳۰ وجود ندارد، دورنمایی که شامل تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری‌های ملی و توسعه صنعت گردشگری ملی و مراکز فرهنگی می‌شود».
راس نوشته است: «تشکیک کنندگان می‌پرسند که آیا سعودی، توان محقق ساختن این اهداف را چه به دلیل فرهنگ سنتی که برای زن مانع ایجاد می‌کنند و چه به دلیل نقص نیروی کار یا ضعف استعدادهای لازم دارد؟ اما شاهزاده محمد و دیگران تاکید می‌کنند که می‌توان بر این موانع چیره شد».
آموزش
دیپلمات آمریکایی به «اصلاحات در حال وقوع در نظام آموزشی در سعودی» اشاره می‌کند که باعث شده در حال حاضر، ۸۰ هزار دانشجوی بورسیه‌ای به خارج از کشور، اعزام شوند. او نوشته است: «این‌ها به کشورشان باز خواهند گشت در حالی که دارای مهارت و اندیشه‌های باز هستند. همچنین زنان در حال ادغام شدن در مشاغل و در همه بخش‌ها و حرفه‌ها هستند. حدود ۷۰ درصد سعودی‌ها زیر ۳۰ سال هستند. این جوانان نه تنها از تغییر استقبال می‌کنند بلکه به دنبال آن هستند».
پس از روایت طرح‌ها و تحولات در سعودی، دنیس راس در مقاله‌اش نوشته است: «شاهزاده محمد بن سلمان تاکید کرد که دولت باید آن‌چه را گفته انجام خواهد داد، انجام دهد». او به این نکته اشاره کرده که شاهزاده محمد بن سلمان اجازه هیچ‌گونه خلف وعده یا کوتاهی در برابر طرح‌هایی که رهبری سعودی خواهان اجرای آن است را نخواهد داد.
راس افزوده است: «شاهزاده محمد افتخار می‌کرد که پادشاهی سعودی موفق شده است، درآمدهای مالی را تا کنون ۳۰ درصد بالا ببرد و بیش از حد انتظار، کسری بودجه را کاهش داده و انظباط آن را بیشتر کند».
چالش‌ها
دنیس راس مقاله خود را این‌گونه پایان داده است: «آیا سعودی در محقق ساختن تحول ملی موفق خواهد شد؟ مخالفت‌هایی وجود خواهد شد، نیروهای سنتی از هر مانعی که ایجاد شود، استفاده خواهند کرد، این‌ها علاوه می‌شود بر جنگ یمن. همچنین تلاش‌های خرابکارانه ایران می‌تواند اوضاع را دشوار کند».
دنیس راس پیشتر نماینده آمریکا در خاورمیانه بود. او یکی از بلندپایه‌ترین دیپلمات‌های آمریکایی است که از سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ در سمت مشاورت باراک اوباما فعالیت کرد. همچنین او یکی از مشهورترین کارشناسان بین‌المللی در امور خاورمیانه است.
