ایران عراق را همپیمان نزدیک خود در جهان عرب میداند، زیرا بازار بزرگی برای عرضه محصولات محلی خود در این کشور یافته است. پس از سالها دشمنی میان ایران غیر عربی و عراق عربی، سرنگونی نظام صدام حسین در سال ۲۰۰۳ این دو کشور همسایه را به هم نزدیک کرد به ویژه اینکه دولت نزدیک به تهران در بغداد حاکم است.
یحیی علی اسحاق رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق به روزنامه بریتانیایی فایننشال تایمز گفته است«عراق به کالاهای بسیاری نیاز دارد و این مساله بازار خوبی برای کالاهای ایرانی ایجاد میکند».
اما درباره تجارت ایران با کشورهای عربی، به نظر میرسد که تهران اکنون بیشترین فعالیتهای خود را در عراق متمرکز کرده است. با وجود منافع قابل توجه بازکردن درهای بیشتری برای تجارت منطقهای، اکنون مانع بزرگ، اختلافات سیاسی است.
با وجود اینکه مسئولان و تحلیلگران اقتصادی میگویند که امنیت، تنوع اقتصادی و نیروی کار آموزش دیده، ایران را میتواند به گذرگاه جدیدی برای کالاهای منطقه تبدیل کند، اما آرزوها برای ایجاد روابط تجاری قوی، در سیاسه تنش بر سر قدرت و بحرانهای سیاسی، تحقق نمییابد.
شیر، ماست، آنتبیوتیک و سیمان از جمله صادرات ایران به عراق است.
ایران سال گذشته به توافقنامهای هستهای با کشورهای بزرگ جهان (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) دست یافت که برپایه آن متعهد به محدود کردن فعالیتهای هستهای خود شد تا در مقابل آن، تحریمهای اقتصادی اعمال شده علیه تهران، لغو شود. اکنون هم بازرگانان ایرانی، در حال میزبانیهای مکرر از هیئتهای تجاری غربی و آسیایی هستند.
فعالان اقتصادی ایرانی میگویند که ایران نباید تنها بازاری برای ۷۸ میلیون ساکنش باشد بلکه باید به خاطر موقعیتش، به بازاری برای دستکم ۳۰۰ میلیون تن تبدیل شود تا بتواند نقطه وصل کشورهای عرب در جنوب و غرب، کشورهای آسیایی در شمال و افغانستان و پاکستان در شرق باشد.
علی اسحاق میگوید: «ایران میتواند به عنوان حلقه وصل با عراق نقش ایفا کند. میتوانیم با شرکای اروپاییمان که دورنمایی از بازار عراقی ندارند و از وضعیت امنیتی این کشور نگران هستند، همکاری کنیم، میتوانند به ما اعتماد کنند زیرا ما بهتر از آنها بلدیم در عراق فعالیتکنیم، مشترکان تاریخی و فرهنگی بسیاری با آنها داریم».
صادارات غیر نفتی ایران در سال گذشته به ۴۲.۴ میلیارد دلار رسید که ۶.۲ میلیار دلار آن قیمت کالاهای صادراتی به عراق بود.
بازرگانان ایرانی از روزی سخن میگویند که از موقعیت جغرافیشان برای صادرات کالاهای بیشتر به بازارهای خاورمیانه استفاده کنند. اما تا کنون به جز عمان که ایران ۳۷۲ میلیون دلار کالا به آن صادر کرده، فرصتهای باز کردن در تجارت با دیگر کشورهای خلیجی و کشورهای عربی شمال آفریقا اندک است.
اما سوریه، دیگر بازاری است که ایران آن را فتح کرده است. با وجود اینکه روابط ایران با دولت سوریه از پیش نزدیک بود، اما پس از آغاز بحران این کشور، تهران تمام توان خود را برای حمایت از نظام اسد گذاشت.
تا کنون حجم تجارت ایران با نظام اسد مشخص نیست، اما دولت تهران اقدام به راه اندازی کاروانهای تجاری به دمشق میکند به گونهای که به خاطر تحریمهای بینالمللی علیه نظام اسد، گذرنامه بازرگانان مهر ورود به سوریه نمیخورد.
نظام ایران مشوقهای بسیاری برای بازرگانان بای تجارت با دولت دمشق قرار داده است.