پنج پیش‌شرط تهران برای بازگشت مجدد به مذاکرات اتمی وین

تهران در روزهای اخیر به‌طور مکرر گفته که مایل به بازگشت مجدد به مذاکرات اتمی است اما روز گذشته ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران با اعلام لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا به عنوان حسن نیت واشینگتن، مهمترین پیش‌شرط از سرگیری گفت‌وگوهای اتمی وین را اعلام کرد.

بنا به نوشته مرکز مطالعات «خاورمیانه»، رویکرد دولت رئیسی درباره پرونده اتمی توسط سه سند و قانون بالادستی تعیین می‌شود.

اولین سند، نامه علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی به حسن روحانی، رئیس جمهوری پیشین ایران در سال 2015 است که بر اساس آن مذاکرات منتهی به امضای توافق هسته‌ای موسوم به «برجام» انجام شد.

دومین سند، قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» است که مجلس ایران آن را در 2 دسامبر 2020 تصویب کرد، و سومین سند هم سخنان خامنه‌ای در 7 فوریه 2021 است.

سه سند مذکور رویکرد دولت جدید ایران درباره مذاکرات اتمی را تعیین می‌کنند و بر اساس این اسناد طرف ایرانی پنج پیش‌شرط برای از سرگیری گفت‌وگوهای هسته‌ای وین تعیین اعلام کرده است.

پنج پیش‌شرط ایران

اولین پیش‌شرط دولت جدید ایران برای آغاز مجدد مذاکرات اتمی، ادامه روند نقض تعهدات برجامی تهران تا زمان لغو کامل تحریم‌ها خواهد بود. بر این اساس، دولت رئیسی رویکرد «التزام و احترام متقابل» را رد می‌کند ‌و در ابتدا خواستار «اقدام اول» آمریکا برای نشان‌دادن حسن‌نیت واشینگتن است.

تهران همچنین تغییر در جداول زمان‌بندی شده در توافق هسته‌ای مانند تاریخ پذیرش ایران به عنوان یک قدرت هسته‌ای در سال 2023 یا تاریخ پایان برخی قطعنامه‌های شورای امنیت در سال 2025 را نخواهد پذیرفت.

گزارش‌ها از مذاکرات اتمی وین حاکی از آن بود که آمریکا ‌و کشورهای اروپایی خواستار درج بندی در برجام بودند تا بر اساس آن طول مدت برخی تعهدات تهران افزایش یابد.

ایران درج چنین بندی را تلاش برای تغییر جداول زمان‌بندی شده مندرج در برجام به‌شمار آورد و با آن مخالفت کرد.

پیش‌شرط سوم مربوط به تحریم‌های حقوق بشری و مرتبط با تروریسم است. بر اساس نظر خامنه‌ای، هر گونه تحریم تحت عنوان حقوق بشر، تروریسم یا مرتبط با مسائل نظامی پس از امضای توافق هسته‌ای، نقض این توافق محسوب می‌شود.

بر این اساس، هیئت جدید مذاکره کننده ایران نه تنها خواستار لغو تمامی تحریم‌های پیش از توافق برجام است، بلکه بر لغو همه تحریم‌های وضع شده پس از برجام مانند «شروط دادن ویزا» در سال 2015 یا تحریم‌های دوران دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا اصرار دارد.

پیش شرط چهارم‌ دولت رئیسی نیز دادن «ضمانت» از سوی دولت آمریکا مبنی بر عدم خروج مجدد ایالات متحده از توافق هسته‌ای است.

مهمترین پیش‌شرط

اما مهمترین پیش‌شرط از سرگیری مجدد مذاکرات اتمی که رهبر جمهوری اسلامی بارها بر آن تاکید کرده، لغو «راستی آزمایی»شده تحریم‌ها است.

رئیسی در سخنان اخیرش نیز بر این شرط تاکید کرد و گفت که «اگر خواستار بازگشت ایران به تعهدات برجامی هستند، باید واشینگتن تمامی تحریم‌ها را لغو کرده و ما مطمئن شویم که واقعا تحریم‌ها به‌طور درستی لغو شده‌اند.»

مذاکرات «به‌زودی»

مقامات دولت جدید ایران طی هفته‌های اخیر بارها اعلام کردند که «به‌زودی» به مذاکرات تعلیق شده وین برای بازگشت تهران و واشینگتن به توافق هسته‌ای سال 2015 باز خواهند گشت.

همزمان مقامات دولت آمریکا از جمله آنتونی بلینکن، وزیر خارجه و رابرت مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران از «طرح‌های جایگزین» مذاکرات در صورت شکست گفت‌وگوهای اتمی وین خبر داده‌اند.

دولت‌های اروپایی حاضر در برجام نیز خواستار از سرگیری مذاکرات اتمی وین شدند که پیشتر 6 دور از آن انجام شده بود ‌و پس از روی کار آمدن رئیسی در تهران در اواخر ماه ژوئن گذشته متوقف شد.