بزرگترین موانع احیای برجام چیستند؟

وبسایت آمریکایی «پولیتیکو» در گزارشی مسایل کلیدی مانند سانتریفیوژهای نسل جدید ایران، عدم دسترسی آژانس به تاسیسات هسته‌ای ایران، کشف ذرات اورانیوم غنی‌شده در پایگاه‌های اعلام‌نشده ‌ایران، در کنار برخی دگر از اختلافات بین تهران وواشینگتن را بزرگترین موانع احیای برجام برشمرده است.

به علاون آن، این گزارش مسایل برجام پلاس درباره برنامه موشکی و ادامه سیاست توسعه‌طلبی منطقه‌ای ایران، نوع و میزان تحریم‌هایی که باید از روی رژیم ایران برداشته شود، و پای‌بندی آمریکا به برجام را از جمله موانع پیش روی بازگشت به توافق هسته‌ای دانسته است.

ایران و آمریکا درباره سانتریفیوژهای پیشرفته که رژیم تهران طی سال‌های اخیر از آنها برای غنی‌سازی اورانیوم فراتر از حد مجاز در توافق هسته‌ای 2015 استفاده کرده است، اختلاف نظر دارند. ایران ترجیح می‌دهد فقط آنها را از کار بیندازد، اما قدرت‌های غربی اصرار می‌کنند که ایران باید این سانتریفیوژها را نابود کند.

دسترسی به تاسیسات هسته‌ای ایران یکی دیگر از عوامل پیچیده در جریان مذاکرات است. ایران از ماه فوریه دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته ای خود را محدود کرده است. بازرسان دیگر به نیروگاه‌های هسته‌ای اصلی ایران در نطنز و فردو دسترسی روزانه ندارند.

اخیرا کشف ذرات اورانیوم غنی‌شده چندین‌دهه‌ای در سه تاسیسات اعلام‌نشده در نقاط مختلف ایران باعث شده آژانس و کشورهای غربی حتی تا آستانه صدور قطعنامه علیه ایران پیش بروند. منتقدان می‌گویند وجود این ذرات می‌تواند نشانه این باشد که ایران در گذشته یک برنامه مخفی تولید سلاح هسته‌ای را دنبال می‌کرده است.

نکته‌ای دیگر که جدا از پرونده اتمی است، این است که که پس از به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای، آیا رژیم ایران موافقت خواهد کرد دوری دیگر از مذاکرات را با هدف گفتگو درباره برنامه موشک‌های قاره‌پیما و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی در خاورمیانه آغاز کند. رهبر جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به شدت با این امر مخالفت می‌کنند.

از طرف دیگر، ایران خواستار لغو تمام تحریم‌های ایالات متحده است؛ نه فقط تحریم‌هایی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، بلافاصله پس از خروج از برجام روی ایران گذاشت، بلکه همه مجازات‌های اضافی که بعداً اعمال کرد. دولت بایدن این موضع «حداکثری» رژیم ایران را رد می‌کند، و می‌خواهد برخی از تحریم‌هایی که مستقیماً به برجام ربطی ندارند، مانند تحریم‌های مربوط به نقض حقوق بشر و تروریسم را حفظ کند.

در نهایت، با نظر به تجربه ترامپ و ترک برجام توسط آمریکا، رژیم ایران می‌خواهد از واشینگتن تضمین دریافت کند که ایالات متحده و دیگر امضاکنندگان توافق هسته‌ای دیگر هرگز برجام را ترک نخواهند کرد.