صبور 64 ساله یکی از میانجنسیهای افغان است که در ولایت هرات در غرب افغانستان زندگی میکند. وی در مورد سختیهای زندگی خود به دلیل جنسیتاش در جامعه سنتی هرات گفته است.
صبور به روزنامه «اطلاعات روز» گفت، بارها مورد آزار و اذیت و حتا لتوکوب بهدلیل جنسیتاش قرار گرفته است. وی ادامه داد: «مردم موهایم را که بلند است، کش میکنند و میگویند موهایم ساختگی است. دارو خوردم تا پستانهای من کوچک شود تا مورد آزار و اذیت قرار نگیرم.»
سنتهای سختگیرانه خانوادگی باعث شده که صبور در تمام دوران کودکیاش هویت جنسیاش را پنهان نگهدارد.
او به توصیههای مادرش اشاره میکند که در دوران کودکی و نوجوانی به گونهی مکرر از وی میخواسته که با دیگران کمتر صحبت کند تا کسی از هویت جنسیاش مطلع نشوند.
صبور اضافه کرد: «همیشه مادر به من میگفت که هر جا میروی، هیچ صحبت نکن و به راه خود برو و به هیچ کس کار نداشته باش. من کارهای خانه را میکردم و در نظافت خانه سهم میگرفتم.» سالهاست که پدر و مادر صبور رخ در نقاب خاک کشیدهاند. از آن زمان به بعد صبور هرگز هویت جنسیاش را پنهان نکرده است.
میانجنسی/ بیناجنسی (Intersex) به افرادی گفته میشود که اعضای جنسی و اعضای بدنش کاملا زنانه یا مردانه نیست. اکثر این افراد اندامهای جنسی مربوط به یک جنس را دارد (صفات اولیه) اما موی صورت، لحن صدا، توزیع چربی در بدن، ساختار استخوانی و استقامت ماهیچهای (صفات ثانویه) او کم و بیش شبیه جنس دیگر است.
نهادهای حقوق بشری و حامی اقلیتهای جنسی اشخاص با این ویژگی بدنی را نه مرد و نه زن میدانند و از آنان بهعنوان جنس سوم نیز یاد میکنند.
مردم نمیگذارند رژ لب بزنم
نشان زخمهای که صبور بهعلت تنندادن به خواستهای جنسی که از او شده، هنوز بر بدنش است. صبور میگوید بارها بهعلت تنندادن به تقاضاهای جنسی، لتوکوب شده و حتا چاقو خورده است. صبور در گفتوگو با روزنامه «اطلاعات روز» گفته است، مجبور شده بهدلیل مزاحمتهای مدام و آزارهای جنسی، بخشی از اندام زنانهاش را با هورمونتراپی کوچک کند.
بیشتر اقلیتهای جنسی (همجنسگراها، ترنسها، میانجنسیها، دوجنسگراها…) در افغانستان از افشاشدن هویتشان هراس دارند و گوشهنشینی اختیار کردهاند. صبور حسینی میگوید که در هرات هشت ترنسجندر را میشناسد و بیشترشان نمیخواهند که هویت جنسی خود را افشا کنند.
آزادی در پوشش و نبود آزار و اذیت خیابانی و جنسی از خواستههای اصلی ترنسجندرها و اقلیتهای جنسی در افغانستان است. صبور حسینی، دوست دارد که لباسهای شوخ و زنانه بپوشد و در خیابانهای هرات آزادانه قدم بزند.
صبور علاوه کرد: «باید ما آزاد باشیم و هر نوع لباس بپوشیم. من لباسهای شاد دوست دارم بپوشم. لباسهای که جذابیت من را بیشتر کند. مردم نمیگذارند که من آرایش و رژ لب بزنم. در وجود ما احساس و عواطف زنان در قالب مرد است.»
وی اظهار کرد، به صنایع دستی، خیاطی و ساخت اسباب بازی، علاقه زیادی در کودکی داشته و بیشتر وقتاش را در تنهایی به این کارها پر کرده است.
عشق به رقصیدن
صبور از چهرههای شناختهشده در هرات است. او از دوران کودکی تا حالا اشتیاق فراوانی برای رقصیدن داشته است. اما حالا بهدلیل ترس از آزار و اذیت جنسی، کمتر در محافل میرقصد.
هنگامیکه صبور جوان بود، در بسیاری از مراسم شادی هراتیان برای رقصیدن میآمد. به گفتهی خودش نه برای پول بلکه بهدلیل عشقی که داشت میرقصید.
به گفتهی صبور او در یک سفر هشت ماهه در سال 1383 خورشیدی رقص را در هند از هنرپیشههای مطرح زن بهصورت حرفهای آموخته است. او رقص را به مثابه یک نوع ورزش و بهترین سرگرمی خود میداند. وی گفت: «من خیلی علاقه به رقص دارم. در سن 64 سالگی، همین رقصکردن من را جوان نگداشته و اصلا من خود را پیر فکر نمیکنم.»
او میگوید که تاکنون هم کارتهای دعوت مراسم خوشی برایش ارسال میشود، اما وی دعوت بسیار کمی را میپذیرد. یکی از دلایلی که این میانجنسی کمتر به محافل رقص شرکت میکند، تجربه تلخی از آزارهای جنسی است که در گذشته دیده است.
اقلیت میانجنسییها و تراجنسیها در بخش کاریابی نیز به مشکلات زیادی دست و پنجه نرم میکنند. بیشتر آنان بهدلیل نبود فرصتهای شغلی خانهنشین هستند و متکی به حمایت دیگران. اما صبور این سد را شکسته است. او روزانه 30 کیلومتر راه میپیماید و در ولسوالی گذره ولایت هرات افغانستان در یک مکتب آموزگاری میکند. کار دشوار اما تنها راهی که کمک میکند صبور بهعنوان یک میانجنسی دستش به جیب خودش باشد.
به گفتهی صبور، یک قسمت زیادی از معاش خود را صرف هزینه رفتوآمد به مکتب میکند، چرا که خانهاش در شهر هرات است و مکتب در ولسوالی گذره.
وی یادآوری کرد: «من صنفهای متوسطه و لیسه را درس نمیدهم، چرا که حرفشنو نیستند. من با دانشآموزان خشونت نمیکنم و از مهربانی کار میگیرم و بیشتر دوره ابتدایی را دوست دارم که تدریس کنم.»
صبور دوره ابتدایی متوسطه را در مکتب دخترانه در هرات به پایان رسانده است. دوره لیسه را در مکتب ابنسینا در کابل در سال 1362 خورشیدی در بخش ساینس به پایان رسانده است.
دستی در هنر
صبور در کنار رقصیدن بهعنوان یک هنر اجرا و آموزش نمایشنامه را نیز در کارنامه خود دارد. به گفتهی خودش برای کودکان یکی از پرورشگاههای هرات سالها نمایشنامهها اجرا میکرده و آموزش داده است.
برای صبور بهتازگی نقشی در یک مجموعه تلویزیونی به نام «خیالپلو» داده شده است. او این نقش را افتخاری(رایگان) انجام میدهد. او در این مجموعه مربی رقص را نقشآفرینی میکند.
شایان ذکر است که میانجنسیها در قانون مدنی افغانستان جایگاه مشخصی ندارند و در قوانین نافده این کشور در مورد حقوق اقلیتهای جنسی تقریبا چیزی گفته نشده است. تنها در ماده 2057 در مورد میراث «جنس خنثا» یاد شده است: «خنثایی که ذکوریت و انوثت او فهمیده شده نتواند، اقل نصیبین (کمترین سهم میراث در مقایسه با دختر و پسر) را مستحق شده و باقیمانده متروکه به ورثه دیگر داده میشود.»