درد سر دیپلماتیک برای ترکیه؛ مقصر «سوفا گیت» کیست؟

کشمکش مقامات اروپایی و رئیس جمهوری ترکیه بر سر رعایت نکردن پروتکل‌ها و نگذاشتن صندلی برای اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اروپا در جریان نشست رهبران اتحادیه اروپا با رجب طیب اردوغان، همچنان ادامه دارد.

این ماجرا در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی غربی به «سوفا گیت» SofaGate، مشهور شده است. در این نشست فقط دو صندلی کنار پرچم‌های ترکیه و اتحادیه اروپا برای اردوغان و رئیس شورای اروپا در نظر گرفته شده بود و خانم فون در لاین مجبور شد دورتر از آن‌ها، روی یک کاناپه مقابل مولود چاوش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه، که از لحاظ دیپلماتیک همتای او نیست، بنشیند.

در فیلمی که از این دیدار منتشر شد، فون در لاین، تعجب و اعتراض خود را با گشودن دست‌هایش نشان می‌دهد.

این اقدام دولت ترکیه به شکل گسترده در سطوح مختلف با واکنش‌های منفی و فراوان روبرو شد. بسیاری این اقدام را در ادامه برخوردهای زن‌ستیزانه ترکیه تفسیر کردند. گروهی هم در دفاع از دولت ترکیه برآمدند.

در همین راستا، ماریو دراگی، نخست وزیر ایتالیا با ابراز تاسف و انتقاد از رفتار ترکیه، اردوغان را «دیکتاتور» نامید. آنکارا در واکنش به گفته دراگی، سفیر ایتالیا را احضار کرد.

واکنش کمیسیون اروپا

اریک مامر، سخنگوی کمیسیون اروپا در واکنش به «سوفا گیت»، اعلام کرد که فن در لاین نیز از نادیده گرفته شدن پروتکل‌ها تعجب کرده اما ترجیح داده است که بر «اصل» جلسه تمرکز کند.

مامر گفت که فن در لاین از فرصت این سفر استفاده کرده و با اردوغان درباره حقوق زنان و «کنوانسیون استانبول» نیز گفتگو کرده است.
این ماجرا کمتر از یک ماه پس از خروج رسمی ترکیه از «پیمان منع خشونت علیه زنان» مشهور به «کنوانسیون استانبول» روی داد و برخی آن را نشانگر نگاه نابرابر مقامات ترکیه به زنان و حقوق آنها در جامعه می‌دانند.

کمیسیون اروپا همچنین اعلام کرد که تاکنون در قبال این اتفاق، هیچ پیام عذرخواهی از سوی تیم شارل میشل یا اردوغان دریافت نکرده است.

واکنش شارل میشل

شارل میشل، رئیس شورای اروپا بعد از این ماجرا در مصاحبه با روزنامه «هندلرز بلت»، گفت بعد از این حادثه «نتوانسته بخوابد»، زیرا صحنه‌ای که اتفاق افتاد را دائم در ذهنش مرور می‌کرد.

میشل همچنین در فیس‌بوک ضمن اعلام «شرمندگی» در دفاع از خودش نوشت: «تفسیر سختگیرانه سرویس‌های ترکیه از پروتکل‌های تشریفات باعث ایجاد ناراحتی و رفتاری نابرابر، بلکه حداقلی با رئیس کمیسیون اروپا شد.»

او نوشت: «تصاویری که نشان داده شد این حس را القا می‌کرد که گویا من نسبت به این وضعیت بی‌تفاوت بودم. چنین برداشتی از واقعیت، از تصور عمیق من و نیز از اصل احترام که به نظر من ضروری است، بسیار دور است.»

شارل میشل گفت که به دو دلیل «ناراحت» است ابتدا به دلیل تصوری که از او ارائه شده که «گویی نسبت به رعایت نشدن پروتکل در برابر اورزولا بی‌تفاوت هستم.»، «در حالی که من افتخار فعالیت در سازمانی را دارم که دو نهاد از چهار نهاد اصلیآن به دست دو زن» اداره می‌شوند.
او درباره «ناراحتی» دوم خود گفت: «ناراحتم زیرا کار ژئوپلیتیکی مهم و مفیدی را که ما با هم در آنکارا انجام دادیم و امید دارم که اروپا نتایج آن را کسب کند، تحت‌الشعاع این شرایط قرار گرفته است.»

در همین راستا شماری از اعضای پارلمان اروپا، خصوصا نمایندگان زن پارلمان، صراحتا از دولت ترکیه انتقاد کرده‌اند.

دیپلمات‌های اروپایی: ترکیه مقصر نیست

شماری از دیپلمات‌های اروپایی روز پنجشنبه اظهار داشتند که ترکیه «به هیچ‌وجه مسئول این اتفاق نیست»، زیرا این دیدار مطابق با الزامات پروتکل اتحادیه اروپا صورت گرفته است.
جرارد آراود، دیپلمات فرانسوی، که پیش از این به عنوان سفیر در اسرائیل، سازمان ملل و ایالات متحده فعالیت می‌کرد، گفت که «ترکیه هیچ مسئولیتی در این زمینه ندارد.»

کارلو مارسیلی، سفیر پیشین ایتالیا در آنکارا نیز اتهامات «جنسیت گرایی» علیه اردوغان را بی‌ربط دانست و در گفتگو با آژانس «Adnkronos» گفت که آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، بارها به ترکیه سفر کرده و چنین برخوردی هرگز رخ نداده است.

أورسولا فون دير لاين ورجب طيب أردوغان وشارل ميشيل في أنقرة

واکنش ترکیه

در نهایت اینکه، ترکیه اتهاماتی که علیه این کشور مطرح شده را «غیرمنصفانه» و «غیرعادلانه» عنوان کرد و گفت شیوه چینش صندلی‌ها از طرف تیم اروپایی پیشنهاد شده بود.

مولود چاووش اوغلو، در همین رابطه گفت: «برای این نشست به درخواست‌های طرف اروپایی احترام گذاشته شد؛ به این معنی که ترتیب نشستن‌ها متناسب با درخواست آنها برنامه‌ریزی شد. تیم ما برای اجرای پروتکل‌ها، قبل از این دیدار با تیم طرف اروپایی دیدار کرد و به درخواستهای آنها احترام گذاشت. بنابراین اتهامات وارد شده علیه ترکیه ناعادلانه است.»

ماموریت مقامات اتحادیه اروپا در جریان این دیدار، ارائه طرح پیشنهادی این اتحادیه به ترکیه برای از سرگیری تدریجی روابط اقتصادی و همچنین مساله «بحران پناهجویان» در این کشور بوده است.

در حالی که تنش‌های ترکیه و اتحادیه اروپا در سال‌های اخیر تشدید شده، برخی ماجرای اخیر را یک دردسر تازه بر سر راه ترکیه می‌دانند.