گزارش نهایی هواپیمای اوکراینی: ایران برخورد هرگونه موشکی به هواپیما را رد کرد

دفتر بررسی سوانح و حوادث هوایی ایران روز چهارشنبه 17 مارس 2021 گزارش تحت عنوان "گزارش نهایی" درباره حادثه سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی توسط سپاه پاسداران را منتشر و مدعی شد که هیچ‌کدام از دو موشک شلیک شده به هوایپما اصابت نکرده‌اند، موشک اول در مجاورت هواپیما منفجر شده و اصابت موشک دوم هم از نظر فنی ناممکن است زیرا هواپیما پیش از آنکه موشک دوم به آن اصابت کند، به زمین برخورد کرده و منفجر شده بود.

در گزارش 283 صفحه‌ای که به دو زبان فارس و انگلیسی منتشر شد، آمده که «شلیک دو موشک زمین به هوای پدافند هوایی به سمت هواپیمای UPS-PSR به شماره پرواز #PS752، انفجار سرجنگی موشک اول در مجاورت هواپیما و آسیب به سیستم‌های هواپیما و گسترش این آسیب، منجر به برخورد هواپیما به زمین و انفجار آن شد.»
در این گزارش ادعا شده که موشک دوم شلیک شده اما به هواپیما اصابت نکرده و«اطلاعات ثبت شده در سامانه دفاع هوایی، حاکی از عدم موفقیت موشک دوم است » و «با توجه به قطع شدن ضبط کننده داده های پروازی و ضبط کننده صداهای کابین، قبل از زمان محتمل برای فعال شدن موشک دوم، نشانه ای از نحوه اثر موشک دوم از اطلاعات ضبط کننده ها قابل استحصال نیست.»

در این مورد ادعا شده که « موشک دوم از سامانه دفاع هوایی به سمت هواپیما شلیک می شود، هر چند محتمل است انفجار این موشک بر روی هواپیما غیر موثر بوده باشد، اظهار نظر در خصوص انفجار و اثر این موشک، با قطعیت قابل قبول امکان پذیر نمی باشد. »

در بخشی از این گزارش اعلام کرد که پس از انفجار موشک اول در مجاورت هواپیما، تیم پرواز کماکان زنده بوده و کوشیده بودند که کنترل شرایط را در دست بگیرند. در توضیح این امر در گزارش آمده که « پس از انفجار موشک اول، هر سه نفر گروه پروازی زنده بودند و به نظر می رسد دچار آسیب دیدگی جسمانی نشده و در حال مدیریت شرایط به وجود آمده بوده‌اند.»

تلویح ظریف به سرنگونی عمدی

شبکه خبری «سی .بی.‌سی» کانادا در آخرین ساعات روز سه‌شنبه 9 فوریه 2021 گزارشی به صورت اختصاصی منتشر کرده که در آن گفته می‌شود دولت و آژانس امنیت کانادا در حال بررسی یک فایل صوتی هستند که در آن محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره احتمال عمدی بودن سرنگونی هواپیمای اوکراینی سخن می‌گوید.
طبق این گزارش «سی‌.بی.‌سی» فردی که «محمدجواد ظریف» تشخیص داده شده، در این فایل می گوید این به هیچ وجه نامحتمل نیست که دو یا سه نفر تعمدا هواپیما را سرنگون کرده باشند. ظریف در این فایل صوتی از امکان نفوذی بودن این افراد سخن گفته است.
وزیر خارجه ایران همچنین در این فایل صوتی گفته است که حقیقت هیچ‌وقت از سوی ارشدترین مقامات سیاسی و نظامی ایران آشکار نخواهد شد.
ظریف در فایل مذکور ادامه می‌دهد: «دلایل فراوانی برای این پنهان‌کاری وجود دارد: «آن‌ها هیچ وقت حقیقت را به اطلاع ما نرساندند. زیرا در این صورت منافذی در سیستم دفاع کشور باز می‌شود که به نفع کشور نیست که بیان شوند.»

خانواده قربانیان: 3 موشک شلیک شده

یکی از اعضای خانواده‌های قربانیان پرواز اوکراینی در آگوست 2020 به العربیه گفت: «ما نیاز به تلاش و فشار بر حکومت کانادا داریم تا به رژیم ایران فشار آورده و گزارش صحیح به دست ما برسد و مسئول این فاجعه مشخص شود.»
این شخص افزود: «یک فرد در ارتش ایران که نخواست نامش فاش شود، سه موشک به سمت هواپیما شلیک کرد ولی موشک اول به هواپیما برخورد نکرد و هنگامی که هواپیما قصد بازگشت فرودگاه داشت موشک دوم به هواپیما برخورد کرد و موشک سوم هم هواپیما را منفجر کرد.»

یک عضو دیگر خانواده قربانیان هم گفت: «رئیس سازمان هواپیمایی کشوری ایران گزارش بسیار کوتاهی ارائه کرده و تهدید کرد که موضوع را سیاسی نکنید... بلی این موضوع سیاسی است و یک موضوع عادی نیست.»

فرد سومی از خانواده قربانیان هم گفت: «ما به عنوان خانواده قربانیان چیزی برای از دست دادن نداریم لذا همه را به دادگاه‌های بین‌المللی خواهیم برد تا عدالت را محقق کنیم.»

وکلای خانواده قربانیان پیش از این اعلام کرده بودند که قوانین کانادا اجازه پیگرد جرائم تروریستی را می‌دهد و از این رو آنها می‌توانند دولت را به عنوان یک دولت حامی تروریسم تحت پیگرد قرار دهند.

داستان یک سفر ناتمام

پرواز شماره PS752 خطوط هواپیمایی اوکراین ساعت 6:19 دقیقه صبح 8 ژانویه 2020 و دقایقی پس از برخاستن از فرودگاه امام تهران توسط پدافند هوایی سپاه پاسداران ایران سرنگون شد و همه 176 سرنشین آن، شامل 167 مسافر و 9 نفر خدمه کشته شدند.
ایران در روزهای ابتدایی پس از این حادثه، آن را یک حادثه هوایی عنوان کرده و کوشید بر نقش سپاه در سرنگونی این هواپیما سرپوش بگذارد ولی در پی انتشار تصاویری در از موشک‎‌ها و لحظه برخورد آنها به هواپیما، ایران ناچار شد پس از چند روز اعتراف کند که این هواپیما با موشک‌های پدافند سرنگون شده است.
ساعاتی قبل از سرنگونی این هواپیما، ایران ده‌ها موشک بالستیک به پایگاه عین الاسد عراق شلیک کرد تا انتقام کشته شدن قاسم سلیمانی فرمانده پیشین نیروی قدس سپاه که سوم ژانویه همان سال در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی بغداد توسط یک پهپاد آمریکایی کشته شده بود را بگیرد. در رسانه‌های ایران از این عملیات به عنوان بخشی از "انتقام سخت" که ایران قصد داشت از آمریکا بگیرد، یاد می‌شود. در سوی مقابل اما فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایرانی می‌گویند که سپاه انتقام سخت را از مسافران بی‌دفاع آن هواپیمای مسافربری گرفت نه از آمریکا.